Sąd Apelacyjny w Warszawie V Wydział Cywilny wyrokiem z dnia 9 września 2022 roku wydanym w sprawie o sygn. akt V ACa 903/21 w punkcie I zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 2 w części w ten sposób że oddalił powództwo co do odsetek ustawowych za opóźnienie od zasądzonej w tym punkcie kwoty za okres od 13.02.2019 r. do 4.07.2022 r., w pozostałym zakresie oddalając apelację mBank S.A. z siedzibą w Warszawie oraz zasądzającego od mBank Spółki Akcyjnej z siedzibą w Warszawie na rzecz Klientów Kancelarii kwotę 4.050 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego. Wyrok jest prawomocny.
Pozew w niniejszej sprawie został wniesiony do Sądu Okręgowego w Warszawie w listopadzie 2018 roku. W zakresie postępowania dowodowego Sąd przeprowadził dowód z przesłuchania Powodów. Sąd Okręgowy w Warszawie II Wydział Cywilny w wyroku z dnia 29 maja 2021 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt II C 955/18 ustalił nieważność umowy o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych „mPlan” waloryzowanej kursem CHF zawartej przez Kredytobiorców z dawnym BRE Bankiem S.A. z siedzibą w Warszawie, tj. poprzednikiem prawnym pozwanego Banku, a nadto zasądził na rzecz Kredytobiorców kwotę 150.809,87 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie jako świadczenie nienależne tytułem nadpłaconego kapitału (powództwo skonstruowane zostało w oparciu o teorię salda). Równocześnie w całości Sąd obciążył Pozwany Bank kosztami procesu.
Podkreślenia wymaga fakt, iż wyrok I instancji został wydany na posiedzeniu niejawnym. Sąd podzielił zarówno prezentowaną przez Kancelarię argumentację w zakresie sprzeczność rzeczonej umowy kredytu z art. 69 ust. 1 pr.bank., art. 58 k.c., art. 3531 k.c., jak również co do abuzywnego charakteru zawartej w niej klauzul waloryzacyjnych. Jednocześnie Sąd stanął na stanowisku, iż utrzymanie stosunku prawnego bez uznanych za bezskuteczne postanowień nie było w świetle okoliczności niniejszej sprawy możliwe.
Sąd Apelacyjny podzielił apelację banku wyłącznie w zakresie odsetek przyjmując, iż kluczowe znaczenie mają oświadczenia klientów o skutkach ustalenia nieważności, bowiem od daty ich doręczenia bankowi aktualizuje się wymagalność roszczenia. Sąd II instancji uznał, iż wymagalność dochodzonego roszczenia aktualizuje się od złożenia przez kredytobiorców oświadczenia o skutkach ustalenia nieważności umowy, bowiem sytuacja polegająca na powstaniu stanu bezskuteczności zawieszonej ulega zmianie w razie potwierdzenia klauzuli abuzywnej przez konsumenta, względnie jak w sprawie niniejszej w razie odmowy potwierdzenia, kiedy dochodzi do całkowitej trwałej bezskuteczności a w konsekwencji nieważności umowy.
Uzasadniając oddalenie apelacji banku, Sąd II instancji wskazał, że dla oceny abuzywności spornych postanowień umowy obojętny jest sposób jej wykonywania. Bez znaczenia pozostają zeznania świadków, którzy mogą zrelacjonować ogólne założenia bez odniesienia do realów do jaki doszło przy zawarciu umowy przez klientów Kancelarii. Odnosząc się do rozstrzygnięcia dotyczącego indywidulanych uzgodnień, zdaniem Sądu należy oprzeć się na wyjaśnieniach strony powodowej bowiem strona pozwana innych dowód nie przedstawiła na okoliczność indywidualnych uzgodnień.
Sięgając do najnowszego orzecznictwa SN, można stwierdzić, że klauzule umowne, które przewidują indeksację kursów walut określonych przez bank, oceniane są jako niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu art. 3851 k.c., sankcja wynikająca z §2 tego przepisu, jest stosowana jako pierwsza, co wyłącza potrzebę stosowania art. 58 k.c.
Co istotne w razie stwierdzenia abuzywności jednego tylko postanowienia umowy, którego bezskuteczność prowadziłaby do upadku umowy, a w konsekwencji do jej nieważności, zbędne jest analizowane innych postanowień, które mogą budzić wątpliwości.
Wystarczające jest odniesienie się do szeroko rozumianej klauzuli ryzyka walutowego, która została ukształtowana przez kilka postanowień umownych. Odnosząc się do orzecznictwa TSUE, zdaniem Sądu Apelacyjnego należy przyjąć, że ta szeroko rozumiana klauzula ryzyka walutowego skutkująca tym, że ryzyko kursu wymiany, obciąża bez żadnych ograniczeń konsumenta, jest warunkiem określającym główny przedmiot umowy. Badanie abuzywności tego warunku jest uzależnione od niejednoznaczności jego sformułowania, ten warunek w niniejszej sprawie został spełniony, co uzasadnia dokonanie oceny tego mechanizmu indeksacyjnego szerzej.
Sad Apelacyjny podzielił stanowisko strony powodowej, iż nieważność umowy wynika z bezskuteczności postanowienia wprowadzającego do umowy ryzyko kursowe skoro w ramach tej sprawy wprowadzenie do umowy ryzyka walutowego stanowi niedozwolone postanowienie umowne, a konsumenci po pouczeniu ich o konsekwencjach abuzywności następczo nie zaakceptowali tych postanowień, musza one być uznane za bezskuteczne z mocy prawa od początku co skutkuje nieważnością całej umowy i to powoduje po obu stronach powstanie odrębnych roszczeń o zwrot świadczeń pieniężnych spełnionych w wykonaniu tej umowy. Żądanie zapłaty konsumentów niewątpliwe miesić się w zakresie spełnionego świadczenia nienależnego w związku z czym podlegało zasądzeniu.
Sprawę prowadzili adw. Jacek Sosnowski. i adw. Katarzyna Wójcik – Kancelaria Adwokacka Adwokat Jacek Sosnowski Adwokaci i Radcowie Prawni