W dniu 12 maja 2023 r. Sąd Okręgowy w Warszawie XXIV Wydział Cywilny w składzie Przewodniczący sędzia Paweł Pyzio w sprawie o sygn. akt XXIV C 347/19 wydał wyrok w sprawie z powództwa naszych Klientów przeciwko Powszechnej Kasie Oszczędności Bankowi Polskiemu S.A. z siedzibą w Warszawie, w którym :
- w punkcie 1 ustalił, że umowa o kredyt mieszkaniowy Nordea-Habitat sporządzona w dniu 13 lutego 2007 r. i zawarta w dniu 16 lutego 2007 r. przez Powodów z Nordea Bank Polska S.A. z siedzibą w Bełchatowie jest nieważna;
- w punkcie 2 ustalił, że umowa o kredyt mieszkaniowy Nordea-Habitat sporządzona w dniu 11 grudnia 2007 r. i zawarta w dniu 13 grudnia 2007 r. przez Powodów z Nordea Bank Polska S.A. z siedzibą w Bełchatowie jest nieważna;
- w punkcie 3 ustalił, że umowa o kredyt mieszkaniowy Nordea-Habitat sporządzona w dniu 22 kwietnia 2009 r. i zawarta w dniu 23 kwietnia 2009 r. przez Powodów z Nordea Bank Polska S.A. z siedzibą w Bełchatowie jest nieważna;
- w punkcie 4 ustalił, że koszty procesu ponosi w całości pozwana strona, pozostawiając ich szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu.
Pozwem z dnia 4 kwietnia 2019 r. skierowanym przeciwko Powszechnej Kasie Oszczędności Bank Polski S.A. w Warszawie i podtrzymanym ostatecznie pismem procesowym z dnia 9 maja 2022 r., wnieśliśmy w imieniu naszych Klientów o ustalenie nieważności 3 umów.
Sąd uznał, że powództwo należało uwzględnić w całości. Stwierdzając, iż powodowie wykazali istnienie po ich stronie interesu prawnego do wytoczenia powództwa, Sąd uznał też zasadność twierdzeń powodów dotyczących nieważności umowy kredytu z dnia 16 lutego 2007 r. (Umowa nr 1), umowy kredytu z dnia 13 grudnia 2007 r. (Umowa nr 2) oraz umowy kredytu z dnia 23 kwietnia 2009 r. (Umowa nr 3).
Sąd uznał, że nie sposób uznać, że postanowienia przedmiotowej umowy (umów) określają w wystarczający sposób wysokość zobowiązań jej stron. Możliwość dowolnego ustalania kursu CHF przez bank powoduje, że nie można ustalić na podstawie postanowień umowy w jakiej wysokości będzie wypłacony kredyt ani jaka będzie wysokość zobowiązań kredytobiorców z tytułu obowiązku zapłaty rat kapitałowo- odsetkowych. Powoduje to sprzeczność umowy z bezwzględnie obowiązującymi przepisami art. 69 prawa bankowego.
Konsekwencją poczynionych wyżej ustaleń jest także to, że nie sposób uznać, że postanowienia przedmiotowych umów określają w wystarczający sposób wysokość zobowiązań jej stron. Możliwość dowolnego ustalania kursu CHF przez bank powoduje, że nie można ustalić na podstawie postanowień umowy (umów) jaka będzie wysokość zobowiązania kredytobiorcy w dacie wypłaty kredytu, jak i w trakcie wykonywania umowy przez kredytobiorcę (saldo) i jaka będzie wysokość zobowiązań kredytobiorcy z tytułu obowiązku zapłaty rat kapitałowo- odsetkowych. Wszystkie te wartości mogą być dowolnie kształtowane przez bank poprzez ustalanie kursu CHF. Powoduje to sprzeczność umowy (umów) z bezwzględnie obowiązującymi przepisami art. 69 prawa bankowego.
Zdaniem Sądu analizowanych postanowień umownych nie można było uznać za jednoznaczne, skoro odsyłały do nieokreślonych w umowach wielkości, a mianowicie kursów z tabel kursów walut obowiązujących w pozwanym banku. Wysokości kursów walut nie dało się ustalić w świetle treści umowy (umów), która nie przesądzała, w jaki sposób kursy sprzedaży i kupna z tabel banku będą określane. W chwili zawarcia umowy (umów) strona powodowa, ani przedstawiciele banku, którzy zawierali umowę (umowy), nie znali konkretnych wartości, jakie mogły się pojawić w tabeli kursów obowiązującej w banku w dniu przeliczania kwoty kredytu, ani w dniach wyliczania kolejnych rat. Umowa (umowy) nie określała podstaw, aby je ustalić. Wysokości kursów walut z tabel banku została pozostawiona swobodzie banku. Wymienione postanowienia należało zatem ocenić jako niejednoznaczne. Wysokość poszczególnych rat kredytu, odsetek oraz pozostałej do spłaty należności była nie do oszacowania, bowiem zakres spłaty rat kredytu uzależniony został od kursu CHF, który był nie do przewidzenia.
Ponadto wskazać należy, że strona powodowa nie została poinformowana, że zawierając umowę (umowy) kredytu, ponosi nieograniczone ryzyko kursowe, które z ekonomicznego punktu widzenia może okazać się dla niej trudne lub wręcz niemożliwe do udźwignięcia w przypadku spadku wartości waluty, w której otrzymują wynagrodzenie (PLN) w stosunku do waluty obcej (CHF). W tym celu bank winien przedstawić ewentualne wahania kursów wymiany i ryzyko wiążące się z zaciągnięciem kredytu w walucie obcej, w celu podjęcia przez kredytobiorców świadomych i rozważnych decyzji.
Wymóg ten oznacza, że 14 warunek dotyczący ryzyka kursowego musi zostać zrozumiany przez konsumenta zarówno w aspekcie formalnym i gramatycznym, jak i w odniesieniu do jego konkretnego zakresu, tak aby właściwie poinformowany oraz dostatecznie uważny i rozsądny przeciętny konsument mógł nie tylko dowiedzieć się o możliwości spadku wartości waluty krajowej względem waluty obcej, ale również oszacować – potencjalnie istotne – ekonomiczne konsekwencje takiego warunku dla swoich zobowiązań finansowych (por. wyrok TSUE z 20 września 2018 r. w sprawie C-51/17, OTP Bank i OTP Faktoring, pkt 78). W rozpoznawanej sprawie pozwany takiemu obowiązkowi nie podołał.
Na tym etapie konieczne jest więc ustalenie jakie są skutki uznania tych klauzul za abuzywne i w związku z tym za niewiążące powodów – w zakresie każdej z umów. Po wyeliminowaniu tych zapisów umowy nie jest możliwe ustalenie wysokości świadczenia kredytobiorcy, tj. ustalenie wysokości kwoty, która podlega zwrotowi na rzecz banku i która stanowi podstawę naliczenia odsetek należnych od kredytobiorców. Wobec nieuzgodnienia przez strony wysokości podstawowego świadczenia choćby jednej ze stron, umowy należy uznać za nieważne.
Jednocześnie wyrok TSUE z 3 października 2019 r. w sprawie C-260/18 zakazuje uzupełniania powstałej w ten sposób luki w umowie przepisami dyspozytywnymi – w szczególności pozwalającym na zastosowanie kursu średniego NBP art. 358 § 2 k.c. Ponadto ustalenie, że umowa (umowy) jest nieważna nie wywoła niekorzystnych skutków dla powodów. Ze stanowiska procesowego powodów wynika, że zdają sobie sprawę z konsekwencji takiego rozstrzygnięcia, o które ostatecznie wnosili. Mając na względzie, iż Sąd uwzględnił żądanie główne Sąd nie rozstrzygał co do żądań ewentualnych.
Sprawę prowadzą adw. Jacek Sosnowski. i adw. Dennis Jonczyk – Kancelaria Adwokacka Adwokat Jacek Sosnowski Adwokaci i Radcowie Prawni.