Wyrokiem z dnia 7 listopada 2022 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku w sprawie I C 838/19 punkcie I ustalił nieważność umowy zawartej pomiędzy Naszymi Klientami, a Bankiem BPH S.A. z siedzibą w Gdańsku (dawne: GE Money Bank); w punkcie 2 zasądził na rzecz Naszych Klientów kwotę 300 079,85 zł wraz z odsetkami za opóźnienie od dat i kwot wskazanych w pismach strony Powodowej; w punkcie III umorzył postępowanie co do roszczenia o unieważnienie umowy, a w punkcie IV zasądził od Pozwanego na rzecz Powodów kwotę 13 817 zł tytułem kosztów procesu.
Sąd w motywach ustnych, w pierwszej kolejności podniósł, iż w/w umowa jest sprzeczna z naturą stosunku zobowiązaniowego, gdyż Bank zastrzegł sobie w Umowie prawo do jednostronnego ustalania kursów kupna i sprzedaży CHF, a tym samym prawo do jednostronnego arbitralnego ustalania wysokości podstawowych świadczeń Kredytobiorcy. Wobec powyższego, Bank naruszył zasady współżycia społecznego, takie jak chociażby zasada słuszności kontraktowej, zasada lojalnego kontraktowania, zasada równorzędnego traktowania konsumentów.
Niezależnie od tego, kwestionowane przez Powodów postanowienia spełniają wszystkie przesłanki do uznania ich za abuzywne na gruncie art. 3851 par. 1 k.c.. Zgodnie z treścią tego przepisu,, Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.’’
W niniejszej sprawie, umowa o kredyt została zawarta przez Powodów działających w charakterze konsumentów, bowiem jak wynika z jej treści środki z kredytu zostały przeznaczone na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych kredytobiorców. Ponadto, pozwany nie wykazał także, by sposób indeksacji został indywidualnie uzgodniony z kredytobiorcą tzn. by miał rzeczywisty wpływ na treść abuzywnych postanowień.
Bez wątpienia przytoczone wcześniej postanowienia znacząco odbiegają od sprawiedliwego wyważenia praw i obowiązków stron na niekorzyść konsumentów. Taki stan rzeczy zaistniał albowiem bank mógł kształtować kurs waluty w sposób dowolny, podobnie jak też marżę banku uniemożliwiając Powodom weryfikację poprawności działań drugiej strony oraz poprzez przyznanie tylko jednej ze stron możliwości kształtowania wskaźników wpływających na wysokość świadczeń kredytobiorców i wynagrodzenia banku. Przytoczone powyżej zapisy są również niezgodne z dobrymi obyczajami wymagającymi chociażby aby koszty związane z kredytem, o ile nie wynikają z czynników obiektywnych, były możliwe do przewidzenia. Ten warunek nie został spełniony przez Bank.
Za bezprzedmiotowe należy uznać też jakiekolwiek rozważania o potencjalnych możliwościach zastąpienia postanowień przeliczeniowych innymi regulacjami. Nie ma bowiem możliwości uznania, wbrew woli konsumentów, że konieczne jest poszukiwanie rozwiązań służących zapobieżeniu upadkowi umowy na skutek wyeliminowania z niej niedozwolonych postanowień umownych. Jednocześnie brak jest w prawie polskim przepisu dyspozytywnego, który pozwalałby na zastąpienie kwestionowanych zapisów Umowy.
Sąd uznał też, że Powodowie posiadają też interes prawny w stwierdzeniu nieważności umowy albowiem roszczenie o zapłatę nie spowodowałoby, że kredytobiorcy mogliby domagać się nienaruszania ich praw przez bank w przyszłości.
W motywach ustnych Sąd Okręgowy podkreślił też, iż TSUE zarówno w wyroku z 29 kwietnia 2021 r., jak też wyroku z dnia 8 września 2022 r. przypomniał, że przepisy unijne stoją na przeszkodzie temu, by sąd krajowy usunął jedynie kawałek postanowienia tj. nieuczciwy element warunku, jeżeli takie usunięcie sprowadzałoby się do zmiany treści tego warunku poprzez zmianę jego istoty.
Co jest bez wątpienia istotne jeżeli chodzi o kredyty zawierane przez dawny GE Money Bank, w których zawarto postanowienia odnoszące się do określania kursów Banku jako sumę NBP i marży kursowej. Klauzula ta w całości odnosi się do jednego świadczenia w postaci rat kredytu, których wysokość jest powiązana z kursem waluty obcej wyznaczanym przez bank. Wyodrębnienie z niej części dotyczącej marży, zmieniałoby istotę całości. W konsekwencji, nie można dokonać podziału klauzuli na pomniejsze fragmenty i pozostawić w umowie kurs NBP. W ocenie Sądu, mając na uwadze orzeczenia TSUE taka praktyka jest niedozwolona i należy usunąć całe postanowienie, a tym samym unieważnić umowę.
Sąd podzielił więc zaprezentowaną przez naszą Kancelarię argumentację w zakresie nieważności przedmiotowej umowy kredytowej.
Zapadły wyrok jest nieprawomocny, jednak mając na uwadze kierunek linii orzeczniczej należy wyrazić nadzieję, że wyrok utrzyma się w II instancji.
Sprawę prowadził adw. Jacek Sosnowski i r.pr. Ewelina Filipek – Kancelaria adwokacka Adwokat Jacek Sosnowski Adwokaci i Radcowie Prawni