Dnia 12 grudnia 2022r. Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny w osobie Sędziego Kamila Gołaszewskiego w sprawie rozpoznawanej pod sygn. akt XXV C 3644/20 wydał wyrok, na mocy którego ustalił, że umowa kredytu zawarta pomiędzy naszymi Klientami a mBank S.A. jest nieważna i zasądził od banku na rzecz naszych Klientów kwotę 1.078.487,07 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 17 listopada 2020 roku do dnia zapłaty oraz 30.834,00 zł kosztów procesu.
Sąd uznał przy tym, że nieważność umowy kredytu jest konsekwencją zawarcia w niej postanowień umownych przewidujących stosowanie mechanizmu indeksacji kredytu, których treść pozostaje sprzeczna z prawem.
Sąd podzielił w tym zakresie pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uchwale z 28 kwietnia 2022 r., sygn. III CZP 40/22, gdzie wskazano, że sprzeczne z naturą stosunku prawnego kredytu indeksowanego do waluty obcej są postanowienia, w których kredytodawca jest upoważniony do jednostronnego oznaczenia kursu waluty właściwej do wyliczenia wysokości zobowiązania kredytobiorcy oraz ustalenia wysokości rat kredytu, jeżeli z treści stosunku prawnego nie wynikają obiektywne i weryfikowalne kryteria oznaczenia tego kursu.”
Sąd podkreślił, że zawarcie w umowie kredytu indeksowanego postanowień umożliwiających bankowi jednostronne kształtowanie kursów walut służących wykonaniu indeksacji co do zasady prowadzić będzie do nieważności takiej umowy oraz niedozwolonego charakteru takich postanowień.
W sytuacji, gdy bank pozostawił sobie w istocie swobodne określenie kwoty podlegającej spłacie, ponieważ umowa nie precyzuje w jakikolwiek sposób, jak wyznaczane będą kursy walut w tabeli kursów, takie ukształtowanie stosunku zobowiązaniowego musi być uznane za sprzeczne z jego naturą, gdyż wprowadza do stosunku zobowiązaniowego element nadrzędności jednej ze stron.
W ocenie sądu bowiem wymaganie dokładnego określenia w umowie zasad ustalania wysokości kwoty kredytu podlegającej zwrotowi mieści się w szerszym kontekście prawa zobowiązań, które wymaga dla powstania zobowiązania dokładnego oznaczenia świadczenia.
W konsekwencji usunięcia z umowy zakwestionowanych postanowień ta przestała określać sposób zastosowania mechanizmu „indeksacji”, przez co nie pozwalała na ustalenie wysokości świadczeń, a w konsekwencji stałaby się niewykonalna.
Sąd podzielił bowiem dominujący pogląd orzecznictwa, zgodnie z którym nie ma, przy zastosowaniu dyrektyw płynących z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości, możliwości zastąpienia wyeliminowanych z umowy postanowień odsyłających do tabel kursowych banku innymi postanowieniami przez Sąd.
Jednocześnie Sąd kolejny raz potwierdził bezzasadność znacznej części argumentów stale podnoszonych przez banki w sprawach z powództw kredytobiorców.
Sąd nie pozostawił wątpliwości, że nie mogą zostać uznane za indywidualnie uzgodnione postanowienia będące częścią przygotowanego przez Bank wzorca. Brak indywidualnego uzgodnienia postanowień dotyczących indeksacji wynika bowiem z samego charakteru zawartej umowy. Aby mówić o indywidualnym uzgodnieniu, wpływ konsumenta musi mieć charakter realny, rzeczywiście zostać mu zaoferowany i mieć miejsce, a nie polegać na teoretycznej możliwości wystąpienia z wnioskiem o zmianę określonych postanowień umowy. Nie stanowi indywidualnego uzgodnienia dokonanie wyboru przez konsumenta jednego z rodzaju umowy przedstawionej przez przedsiębiorcy.
Sąd podzielił również pogląd w myśl którego postanowienia dotyczące indeksowania kwoty kredytu, tj. przeliczania kwot wyrażonych w różnych walutach określają podstawowe świadczenia w ramach zawartej umowy i charakteryzują tę umowę jako podtyp umowy kredytu – umowę o kredyt indeksowany do waluty obcej.
W ocenie sądu postanowienia te nie są przy tym jednoznaczne, nie pozwalają bowiem na weryfikację sposobu działania banku tworzącego tabelę kursów, stosowanych kryteriów ustalania kursów i ich wpływu na kształt tabeli, wreszcie nie pozwalają ocenić, jakie konsekwencje ekonomiczne będzie miało wyznaczenie przez bank określonej wysokości kursu
Jednocześnie Sąd Okręgowy podkreślił, że przy dokonywaniu oceny niedozwolonego charakteru określonego postanowienia umownego, również oceny indywidualnej, nie ma żadnego znaczenia w jaki sposób umowa była wykonywana przez strony.
Rozstrzygając natomiast żądanie zapłaty Sąd oparł się wykładni przyjętej przez Sąd Najwyższy w uchwałach z 16 lutego 2021 roku, sygn. III CZP 11/20 i z 7 maja 2021 roku, sygn. III CZP 6/21, zgodnie z którymi stronie, która w wykonaniu umowy kredytu, dotkniętej nieważnością, spłacała kredyt, przysługuje roszczenie o zwrot spłaconych środków pieniężnych jako świadczenia nienależnego niezależnie od tego, czy i w jakim zakresie jest dłużnikiem banku z tytułu zwrotu nienależnie otrzymanej kwoty kredytu.
Sprawę prowadzili adw. Jacek Sosnowski i r.pr. Małgorzata Wilczek – Kancelaria adwokacka Adwokat Jacek Sosnowski Adwokaci i Radcowie Prawni.