Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy wyrokiem z dnia 25 maja 2022 r. wydanym w sprawie o sygn. akt V Ca 1582/20 w punkcie 1 oddalił w całości apelację pozwanego mBank S.A. z siedzibą w Warszawie od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie z dnia 19 czerwca 2020 r., sygn. akt I C 4085/18 (zasądzającego na rzecz naszych Klientów kwotę 60.842,57 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie), zasądził na ich rzecz zwrot kosztów postępowania apelacyjnego i co najważniejsze – w sposób przesłankowy ustalił nieważność umowy kredytowej zawartej przez naszych Klientów z pozwanym Bankiem.
Pozew w niniejszej sprawie wpłynął do Sąd Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie w październiku 2018 roku. Postępowanie przed Sądami obydwu Instancji trwało trzy i pół roku. Czas trwania procesu uwarunkowany był okolicznością, iż Sąd II Instancji na blisko rok zawiesił postępowanie w sprawie do czasu rozstrzygnięcia przez Sąd Najwyższy zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie o sygn. akt V Ca 1552/19 (pytanie prawne zarejestrowane w Sądzie Najwyższym pod sygn. akt III CZP 11/20) oraz do czasu rozstrzygnięcia przez Sąd Najwyższy zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Apelacyjny w Warszawie w sprawie o sygn. akt I ACa 333/19 (pytanie prawne zarejestrowane w Sądzie Najwyższym pod sygn. akt III CZP 41/20).
Sąd I Instancji po dokonaniu incydentalnej kontroli kwestionowanych przez stronę powodową postanowień umownych oraz przeprowadzeniu postępowania dowodowego stanął na stanowisku, iż postanowienia te spełniają wszystkie przesłanki z art. 385¹ § 1 k.c. Kwestionowane postanowienia umowne kształtowały bowiem prawa i obowiązki konsumentów sprzecznie z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy, ponieważ umożliwiały pozwanemu bankowi dowolne i formalnie niczym nieograniczone uprawnienie do kształtowania kursu franka szwajcarskiego, a tym samym – uprawnienie do określenia wysokości świadczenia, do którego obowiązani byli konsumenci. Jednocześnie konsumenci byli zobowiązani do stosowania kursu waluty narzuconego przez bank, ponieważ nie mieli możliwości spłaty rat kredytu bezpośrednio we franku szwajcarskim.
W ocenie Sądu I Instancji wyłączenie stosowania wobec konsumentów klauzul waloryzacyjnych nie powodowało jednak, aby wykonywanie umowy kredytu stało się niemożliwe. Wręcz przeciwnie – zgodnie z art. 385¹ § 2 k.c. umowa mogła nadal obowiązywać w całym pozostałym zakresie, a w szczególności w mocy pozostały postanowienia przewidujące elementy przedmiotowo istotne. Ustalenie wysokości kwoty kredytu, która powinna zostać wypłacona kredytobiorcom, jak również wysokości comiesięcznych rat należnych kredytodawcy była w ocenie Sądu I Instancji możliwa, ponieważ w mocy pozostały § 1, § 5, § 9, § 10 (poza ust. 4) i § 12 umowy kredytu, które (zdanie Sądu) w sposób kompletny regulowały powyższe kwestie.
W konsekwencji Sąd uwzględnił roszczenie naszych Klientów o zapłatę uiszczonych przez nich kwot jako nadwyżki indeksacyjnej. Warto w tym miejscu nadmienić, iż wysokość nadpłaty została ustalona przez Sąd w oparciu o opinię biegłego sądowego.
Wyrok Sądu I Instancji został zaskarżony przez pozwany Bank. W ocenie Sądu II Instancji apelacja Pozwanego nie zasługiwała jednak na uwzględnienie a podniesione w niej zarzuty nie mogły skutkować zmianą bądź uchyleniem zaskarżonego wyroku.
Jednocześnie Sąd II Instancji odmiennie aniżeli uczynił to Sąd I instancji, ocenił kwestię ważności umowy kredytowej, w następstwie stwierdzonej abuzywności części postanowień kontaktu, uznając iż wobec braku możliwości określenia wysokości świadczenia kredytobiorcy, wskutek wyeliminowania mechanizmu indeksacji, nie można określić należnych świadczeń stron, co w konsekwencji prowadzi do nieważności przedmiotowej umowy.
Zdaniem Sądu kwestionowaną przez Powodów umowę należało uznać – wbrew ocenie Sądu Rejonowego – za nieważną z uwagi na naruszające zasadę swobody umów postanowienia indeksacyjne/waloryzacyjne, które przez wzgląd na dowolność w wyznaczaniu kursu kupna i sprzedaży waluty indeksacji – CHF, dowolność kształtowania tabel kursowych, zastrzegały dla strony pozwanej prawo do samodzielnego kształtowania świadczenia stanowiącego zobowiązanie Powodów, na co nie miała wpływu strona powodowa, a co stanowiło o naruszeniu zasady swobody umów – art. 3531 k.c. Tym samym Sąd Okręgowy w tzw. sposób przesłankowy tj. w uzasadnieniu wyroku, ustalił nieważność spornej umowy kredytowej.
Konsekwencją ustalenia nieważności umowy kredytu było uwzględnienie roszczenia Powodów o zapłatę uiszczonych przez nich kwot jako świadczeń nienależnych wskutek wykonywania wadliwego zobowiązania – przy zastosowaniu w ramach niniejszego procesu tzw. teorii dwóch kondykcji.
Sprawę prowadził adw. Jacek Sosnowski. i adw. Katarzyna Wójcik – Kancelaria Adwokacka Adwokat Jacek Sosnowski Adwokaci i Radcowie Prawni