Wyrokiem z dnia 15 czerwca 2022r. Sąd Apelacyjny w Warszawie, I Wydział Cywilny, sygn. akt: I ACa 855/21 oddalił apelację pozwanego Banku od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 24 lutego 2021 r., sygn. akt: XXV C 2284/19, na mocy którego Sąd I instancji ustalił, że umowa nr 00147058/2006 o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych „mPlan” waloryzowany kursem CHF zawarta w dniu 27 lipca 2006 r. pomiędzy BRE Bank Spółką Akcyjną z siedzibą w Warszawie a naszą Klientką jest nieważna oraz zasądził od mBank Spółki Akcyjnej z siedzibą w Warszawie na rzecz naszej Klientki kwotę 11.817,00 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania. Jednocześnie w pkt 2 wyroku Sąd II instancji obciążył mBank Spółkę Akcyjną z siedzibą w Warszawie kosztami postępowania apelacyjnego w kwocie 8 100,00 zł.
Przedmiotowy wyrok jest o tyle istotny gdyż przyczyną nieważności spornej umowy kredytu jest tzw. klauzula zmiennego oprocentowania, której wyłączenie z umowy kredytu, zdaniem Sądu I instancji jako bezskutecznej wobec naszej Klientki, prowadziłoby do tego, że umowa kredytu nie mogłaby być wykonywana. Sąd I instancji podkreślił, że zasady zmiany oprocentowania kredytu stanowią element przedmiotowo istotny umowy kredytu bankowego, stosownie do art. 69 ust. 1 i art. 69 ust. 2 pkt. 5 Prawa bankowego.
Nie może więc istnieć umowa kredytu bankowego o zmiennym oprocentowaniu, w którym brak jest określenia zasad zmiany oprocentowania kredytu. Przy braku przepisów dyspozytywnych pozwalających na zastąpienie luki powstałej po wyłączeniu z umowy bezskutecznej klauzuli zmiennego oprocentowania kredytu, zawartej w § 10 ust. 2 przedmiotowej umowy, nie da się ustalić wysokości odsetek od kredytu, składających się na część rat kredytowych (kapitałowo-odsetkowych), które powinien płacić kredytobiorca bankowi.
W tej sytuacji należy uznać, że pozostała po wyeliminowaniu niedozwolonej klauzuli zmiennego oprocentowania treść stosunku prawnego nie pozwala na przyjęcie, że strony zawarły ważną umowę kredytu bankowego, odpowiadającego wymogom z art. 69 ust. 1 Prawa bankowego. Jednocześnie Sąd I instancji dostrzegł abuzywność całego mechanizmu indeksacji zawartego w spornej Umowie.
Rozpoznając apelację mBank S.A. Sąd Apelacyjny w Warszawie podzielił w całości wywód Sądu I instancji.
Sąd II instancji potwierdził, że bank mógł jednostronnie i arbitralnie modyfikować wskaźnik, według którego była oblicza wysokość kapitału i świadczeń naszej Klientki (kredytobiorcy) oraz, że nieznana była zmiana wysokości oprocentowania, gdyż postanowienia Umowy kredytu i regulaminu stanowiącego jej integralną część nie definiują w sposób precyzyjny określeń użytych w Umowie, tj.: „parametru finansowego rynku pieniężnego i kapitałowego w kraju (lub w krajów zrzeszonych w Unii Europejskiej), którego waluta jest podstawą waloryzacji”, o którym mowa w § 10 ust. 2 umowy oraz jego wpływu na wysokość oprocentowania.
Bank oprócz powołania w apelacji tego postanowienia nie dostarczył dowodów, które wskazywałaby, że w dacie kontaktowania nasza Klientka znała wpływ określnego parametru, o którym mowa w § 10 ust. 2 umowy na wysokość oprocentowania.Podobnie, Bank w sposób nieograniczony, dowolny, bez żadnej wiedzy w tym zakresie kredytobiorcy mógł kształtować kurs CHF, po którym było przeliczenie kwoty kredytu w okresie kredytowania, w okresie wypłaty, w okresie spłaty raty, bowiem odwoływał się do tabel własnych waluty, które tworzył w oparciu o znane sobie reguły. Postanowienia umowy, regulaminu nie wskazywały żadnych metod, zasad, ani parametrów, które bank uwzględniał wyliczając kurs CHF stosowany do przeliczenia.
Kredytobiorca mógł wyłącznie post factum dowidzieć się po jakim kursie nastąpiło przeliczenie kwoty kredytu na CHF. W treści umowy taki kurs nie został wskazany, a § 7 ust. 1 umowy pozwalał na stosowanie kursu CHF, który bank określa według nieznanych kredytobiorcy parametrów. Tym samym bank w sposób arbitralny decydował o saldzie zadłużenia z tytułu kredytu, bowiem to było wyrażano w walucie obcej, zaś harmonogram spłaty był doręczany po uruchomieniu kredytu (§ 11 ust. 2 umowy), a bank przeliczał kwotę spłaty w PLN na CHF (§ 9 ust. 4 umowy).
Odnosząc się do poszczególnych zarzutów, Sąd II instancji wskazał, że rację ma Sąd I instancji, że nasza klientka nie została poinformowana o wszelkich ryzykach związanych z zawarciem umowy o kredytu waloryzacyjny pomimo podpisania tzw. „Oświadczenia o ryzyku”.
W ocenie Sądu Apelacyjnego z w/w oświadczenia nie wynika jakie informacje Bank przekazał naszej Klientce odnośnie: ryzyka kursowego i jego konsekwencji wynikających z wahań kursu CHF na saldo zadłużenia i czy w ogóle nasza Klientka miała świadomość, że wzrost kursu CHF wpływa na saldo zadłużenia, bowiem o saldzie zadłużenia w tym oświadczeniu nie ma nawet wzmianki.
W oświadczeniu mowa jest wyłącznie o „wpływie wahań kursu złotego wobec walut obcych” na „koszty obsługi zaciągniętego kredytu”. Zarówno z treści umowy kredytowej, ani też z treści regulaminu nie wynika definicja pojęcia „kosztu obsługi zaciągniętego kredytu”. Zatem brak jest podstawy do przyjęcia, że „koszt obsługi zaciągniętego kredytu” jest pojęciem równoznacznym z „saldem zadłużenia”, co w rezultacie dowodzi, że Bank nie wykazał jakiego rodzaju informacje dotyczące wpływu wzrostu waluty CHF na saldo kredytu przekazywał naszej Klientce.
Sąd Apelacyjny podkreślił przy tym, że nasza Klientka złożyła podpis na wzorze w/w oświadczenia ale oświadczenie to, ani żaden inny dowód oferowany przez bank nie wskazuje danych historycznych, dotyczących wahania CHF w przeszłości, jak również danych prognostycznych na przyszłość. Bank jako profesjonalista niewątpliwie miał dostęp do danych z lat wcześniejszych, które dotyczyłyby wysokości CHF, czego oczywiście wymagać od konsumenta nie można. W tej sytuacji złożone przez naszą Klientkę oświadczenie nie może zostać uznane za wystarczające do wyjaśnienia przyszłemu kredytobiorcy funkcjonowania mechanizmu wymiany walut i ryzyka wynikającego z Umowy powiązanej kursem CHF.
Ważne rozważania Sąd Apelacyjny poczynił także w zakresie zarzutu Banku co do braku należytej staranności po stronie naszej Klientki. Sąd II instancji wskazał, że nasza Klientka zachowała staranność jaką należy oczekiwać od przeciętnie myślącego konsumenta. Co więcej, uzyskała wiedzę o produkcie od profesjonalisty (doradcy), który w imieniu Banku oferował jej umowę, opierała się o zapewnienia doradcy, a więc słusznie mogła zakładać, że przedstawione jej informacje będą kompleksowe, rzetelne, szczegółowe a tymczasem nasza Klientka działając w zaufaniu do instytucji kredytowej przyjęła na siebie ryzyko realizacji zobowiązania, co do którego wysokości i zdolności do faktycznego mu podołania nie miała w chwili zawierania umowy wystarczających danych.
To z winy banku po jej stronie istniał deficyt informacyjny co do skutków wprowadzenia do umowy klauzuli przeliczeniowej do CHF, nieprecyzyjności reguł budowania tabel kursowych banku oraz dowolności formuły spreadu. Jednocześnie sam wybór rodzaju kredytu oraz wiedza o zależności rat kredytu od waluty obcej nie świadczą jeszcze o świadomości poziomu ryzyka kursowego oraz prawdopodobieństwie jego ziszczenia się. Z tej przyczyny zaakceptowanie przez naszą Klientkę tego rodzaju produktu (poprzez podpisanie umowy) nie może świadczyć o świadomości istnienia nieograniczonego ryzyka kursowego, obciążającego kredytobiorcę.
W ocenie Sądu Apelacyjnego, stwierdzenie niedozwolonego, w rozumieniu art. 3851 k.c., charakteru postanowień dotyczących indeksacji (waloryzacji) obligowało Sąd Apelacyjny do ich niestosowania, chyba że konsument wyraziłby wolę ich dalszego stosowania, czego jednak nasza klientka nie uczyniła domagając się ustalenia nieważności umowy
ZASKARŻONY WYROK JEST PRAWOMOCNY I STANOWI PODSTAWĘ DO WYKREŚLENIA HIPOTEKI KAUCYJNEJ USTANOWIONEJ NA RZECZ BANKU NA KREDYTOWANEJ NIERUCHOMOŚCI.
Sprawę prowadził adw. Jacek Sosnowski