Wyrokiem z dnia 10 stycznia 2023 roku wydanym w sprawie o sygn. akt XXVIII C 914/21 Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny ustalił nieważność umowy zawartej przez naszych Klientów z poprzednikiem prawnym Raiffeisen Bank International AG z siedzibą w Wiedniu, ponadto zasądził od Banku łącznie na rzecz naszych Klientów kwoty 146 877,55 zł oraz 121 318,51 CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, oddalając powództwo w pozostałym zakresie. Ponadto Sąd obciążył Pozwanego kosztami procesu w całości.
W niniejszej sprawie pozew złożono w marcu 2021 r., w toku procesu odbyła się 1 rozprawa, po której Sąd udał się na naradę i ogłosił wyrok.
Sąd postanowił dopuścić dowód z przesłuchania stron, ograniczając go do przesłuchania powodów na okoliczność zawarcia umowy, zastosowania wzorca umownego umowy kredytu przez Pozwaną, braku możliwości negocjacji poszczególnych postanowień zawartej umowy, braku poinformowania naszych Klientów o zasadach na jakich jest przeprowadzana indeksacja kredytu, braku przedstawienia naszym Klientom kształtowania się kursu franka szwajcarskiego i wpływu tej zmiany na zadłużenie z tytułu kredytu, braku indywidualnego uzgodnienia z naszymi Klientami postanowień umowy kredytu, możliwości zapoznania się z umową dopiero przed samym podpisaniem umowy oraz braku świadomości, że dla ustalenia kursu indeksacji Pozwana korzysta z opracowanych przez siebie tabel.
Sąd pominął wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego, ponieważ rozstrzygnięcie sprawy nie wymagało informacji specjalnych – w szczególności przyjęcie nieważności umowy czyniło zbędnym ustalanie wysokości nadpłat przy założeniu dalszego obowiązywania umowy.
Sąd pominął również dowód z zeznań świadków powołanych przez pozwanego, gdyż wskazywane okoliczności nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.
Sąd uznał, iż umowa jest nieważna ze względu na zastosowanie w niej zasad ustalania kursów walut prowadzących do sprzeczności z naturą (właściwością) stosunku prawnego, stanowiących równocześnie niedozwolone postanowienie umowne – ze względu na skutek jaki wiąże się z wyeliminowaniem z umowy klauzul przeliczeniowych.
Zdaniem Sądu orzekającego zastosowana w umowie będącej przedmiotem sporu, konstrukcja indeksacji obarczona była wadą, która ostatecznie doprowadziła do nieważności umowy. Postanowienia regulaminu dotyczące zasad określania kursów waluty indeksacyjnej, stosowanych do wyliczenia salda kredytu, a następnie wysokości rat kapitałowo-odsetkowych są ukształtowane z naruszeniem właściwości (natury) stosunku prawnego, a więc z przekroczeniem określonych w art. 353(1) kc granic swobody umów.
Sąd uznał również, że przyczyną wadliwości umowy, prowadzącej do jej nieważności, był narzucony przez bank sposób ustalania wysokości kwoty podlegającej zwrotowi a w konsekwencji i wysokości odsetek – a więc głównych świadczeń kredytobiorcy. Ustalenie ich wysokości wiązało się z koniecznością odwołania się do kursów walut ustalanych przez bank w tabeli kursów. Tymczasem ani umowa, ani inne wzorce umowne mogące stanowić podstawę ustalenia treści łączącego strony stosunku prawnego, nie określały zasad ustalania tych kursów.
W będącej przedmiotem sporu umowie kwota podlegająca zwrotowi nie była ściśle oznaczona, jak również nie były wskazane jakiekolwiek szczegółowe, obiektywne zasady ich określania. Podkreślić przy tym trzeba, że nie ma znaczenia w jaki sposób bank w rzeczywistości ustalał kursy walut. Analizie w świetle przepisów regulujących granice swobody umów podlega treść lub cel czynności prawnej, a nie sposób wykonywania umowy.
Powyższe oznacza, że bankowi pozostawiono w istocie swobodne określenie zarówno kwoty wypłacanej, jak kwoty podlegającej zwrotowi przez kredytobiorcę, ponieważ ani umowa ani regulamin nie precyzują w jakikolwiek sposób, jak kredytujący bank wyznacza kursy walut w sporządzanej przez siebie Tabeli kursów. Zatem najpierw bank może w zasadzie dowolnie określić kursy walut w Tabeli kursów, a następnie przy ich wykorzystaniu jednostronnie określić kwotę w złotych w której uruchomi kredyt i jej relację do kwoty we frankach szwajcarskich, którą kredytobiorca ma zwrócić i która stanowić będzie podstawę naliczania odsetek.
Następnie, w trakcie określania wysokości świadczenia spełnianego przez kredytobiorcę, powtórzona zostanie zbliżona operacja – bank w oparciu o ustalony przez siebie kurs określi wysokość świadczenia kredytobiorcy wyrażonego w złotych polskich, którego spełnienie zwolni kredytobiorcę z zobowiązania.
Wskazane powyżej działania Banku są sprzeczne z istotą stosunku zobowiązaniowego, dlatego taka umowa jest nieważna. Ze względu na uznanie umowy za nieważną, świadczenia spełnione przez kredytobiorców są świadczeniami nienależnymi, a zatem strony powinny są wzajemnie zwrócić to, co świadczyły. Dlatego Sąd zasądził wskazane w powództwie kwoty na rzecz Klientów naszej Kancelarii.
Ze względu na to, że kredytobiorcy w dniu 10 stycznia 2023 r. na rozprawie złożyli oświadczenia, że nie wyrażają zgody na dalsze trwanie umowy oraz zostali pouczeni o konsekwencjach uznania umowy za nieważną, Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia następnego od tej daty, uznając zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego, że umowa upadła wraz z złożeniem tego oświadczenia. Dlatego Sąd w pozostałym zakresie powództwo oddalił oraz uznał, że pozwany Bank w całości ponosi koszty postępowania.
Mając na uwadze powyższe, Sąd podzielił zaprezentowaną przez naszą Kancelarię argumentację w powództwie, dochodząc tym samym do wniosku, że umowa kredytu jest nieważna w całości. Zapadły wyrok jest nieprawomocny. Strona pozwana ma możliwość odwołania się od orzeczenia Sądu Okręgowego do Sądu wyższej instancji.
Sprawę prowadzili adw. Jacek Sosnowski oraz adw. Tomasz Pietrusiak z kancelarii Sosnowski Adwokaci i Radcowie Prawni.