Wyrokiem z dnia 24 lutego 2022 r., wydanym na posiedzeniu niejawnym, Sąd Okręgowy w Warszawie XXVIII Wydział Cywilny (Sędzia Agnieszka Kossowska, sygn. akt XXVIII C 1459/21) ustalił w punkcie 1, że umowa o kredyt hipoteczny z września 2007 r. zawarta przez naszych Klientów z EFG Eurobank Ergasias S.A. Spółka Akcyjna Oddział w Polsce (aktualnie: Raiffeisen Bank International AG z siedzibą w Wiedniu) jest nieważna.
W punkcie drugim wyroku Sąd zasądził od pozwanego Raiffeisen Bank International AG z siedzibą w Wiedniu na rzecz naszych Klientów kwotę 253 946,58 zł z tym że spełnienie świadczenia powinno nastąpić za jednoczesnym zaoferowaniem przez naszych Klientów pozwanemu bankowi kwoty 304 000 albo zabezpieczeniem roszczenia pozwanego o zapłatę tej kwoty. W pozostałym zakresie Sąd oddalił roszczenie odsetkowe oraz zasądził od Banku na rzecz naszych Klientów 11 834 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.
Postępowanie wszczęto w kwietniu 2021 roku. Proces w I instancji trwał 10 miesięcy. W pozwie nasi Klienci powoływali się na brak związania negowanymi klauzulami przeliczeniowymi wobec obciążenia ich nadmiernym ryzykiem kursowym, braku należytej informacji o nim, a zarazem arbitralnego wyznaczania kursu waluty. Powodowie podnieśli również, że konsekwencją uznania kwestionowanych postanowień za abuzywne jest to, iż są one bezskutecznie i nie wiążą stron.
Pismem procesowym ze stycznia 2022 r. rozszerzono powództwo o żądanie zapłaty 253 946,58 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia doręczenia Bankowi odpisu pisma do dnia zapłaty.
Raiffeisen Bank International AG z siedzibą w Wiedniu wnosił o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od naszych Klientów na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwany bank w pierwszej kolejności zarzucił brak interesu prawnego kredytobiorców w zakresie powództwa o ustalenie. Następnie zaprzeczył zasadności powództwa podnosząc, że łącząca strony umowa jest w całości ważna, nie zawiera klauzul abuzywnych. Umowa była indywidualnie negocjowana w zakresie mechanizmu indeksacji. Ewentualne postanowienia abuzywne mogą zostać uzupełnione przez przepisy dyspozytywne. Strona pozwana podniosła zarzut zatrzymania.
W trakcie postępowania odbyła się jedna rozprawa, podczas której przesłuchano naszych Klientów. W trakcie zeznań wskazano, że Bank nie wyjaśnił przed podpisaniem umowy kredytu na czym polega indeksacja kwoty kredytu, ani jaki wpływ na wysokość zobowiązania mają kursy kupna i sprzedaży. Nasi Klienci nie zostali poinformowani w sposób rzetelny o ryzyku kursowym. Nie mieli możliwości negocjowani warunków umowy kredytu hipotecznego.
Sąd pominął znaczną część wniosków dowodowych zgłoszonych na okoliczności nieistotne dla sprawy. Sąd pominął wnioski o dopuszczenie dowodu poglądów różnych organów państwowych związanych z kredytami indeksowanymi do waluty obcej i prognoz dotyczących kursów walutowych, albowiem nie zawierały one wiążącej sąd rozpoznający sprawę wykładni przepisów prawa, dotyczyły natomiast kwestii niezwiązanych z tą konkretną umową kredytową, a zatem nie stanowiły w przedmiotowej sprawie faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia.
Sąd pominął dowód z zeznań zawnioskowanych przez pozwanego pracowników banku, gdyż świadkowie ci nie mieli kontaktu z naszymi Klientami przed podpisaniem umowy. Zbędne było również przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego.
Sąd ustalił, że nasi Klienci posiadali status konsumentów. Okoliczność, że nasza Klientka ma w miejscu swojego zamieszkana zarejestrowaną działalność gospodarczą nie ma znaczenia dla uznania jej statusu jako konsumenta, a postanowienia umowy dotyczące ustalania kursów waluty nie były indywidualnie uzgodnione z kredytobiorcą.
Zdaniem Sądu warunki umowy dotyczące ustalania kursów waluty CHF, które miały zastosowanie do ustalania wysokości salda kredytu jak i wysokości rat kapitałowo-odsetkowych dawały pozwanemu bankowi uprawnienie do dowolnego kształtowania zobowiązań drugiej strony umowy. W tym zakresie postanowienia umowy nie zawierały żadnych ograniczeń, pozwalając bankowi na niczym nieograniczone ustalanie kursu CHF w swoich tabelach, a tym samym wysokości zobowiązań kredytobiorcy.
Możliwość dowolnego ustalania kursu CHF przez bank powoduje, że nie można ustalić na podstawie postanowień umowy jaka będzie wysokość zobowiązania kredytobiorcy w dacie wypłaty kredytu, jak i w trakcie wykonywania umowy przez kredytobiorcę (saldo) i jaka będzie wysokość zobowiązań kredytobiorcy z tytułu obowiązku zapłaty rat kapitałowo- odsetkowych. Wszystkie te wartości mogą być dowolnie kształtowane przez bank poprzez ustalanie kursu CHF. Powoduje to zdaniem Sądu sprzeczność umowy z bezwzględnie obowiązującymi przepisami art. 69 prawa bankowego.
Sąd wskazał również, że postanowienia indeksacyjne zawarte w spornej umowie składały się na główne świadczenia stron. Sąd uznał także, że tak ukształtowany stosunek prawny jest sprzeczny z zasadami współżycia społecznego (art. 58 par 2 k.c.).
W związku z ustaleniem, że łącząca strony umowa była nieważna nasi Klienci mogli domagać się zwrotu tego co na jej podstawie świadczyli na rzecz banku. Wysokość żądanej przez powodów kwoty została wskazana przez bank w wydanym zaświadczeniu, wynikała ponadto z dowodów wpłat i dodatkowo nie była kwestionowana przez Bank.
Wobec nieważności Sąd uwzględnił roszczenie o zapłatę, tym niemniej wskutek złożenia przez Bank zarzutu zatrzymania zobowiązał strony do wzajemnych rozliczeń. Sąd podzielał argumentacje, że umowa kredytu ma charakter wzajemny i wobec uwzględnienia zarzutu zatrzymania oddalił roszczenie odsetkowe – jako, że Bank rzekomo nie był w opóźnieniu ze świadczeniem kwot wobec naszych Klientów.
Wyrok nie jest prawomocny. Wraz z naszymi Klientami ustalimy, czy będziemy składać apelacje od wyroku w części uwzględniającej zarzut zatrzymania i oddalającej roszczenie odsetkowe.
Sprawę prowadzili adw. Jacek Sosnowski oraz adw. Tomasz Pietrusiak z kancelarii Sosnowski Adwokaci i Radcowie Prawni.