Wyrokiem z dnia 20 kwietnia 2022 roku Sąd Okręgowy we Wrocławiu, I Wydział Cywilny, sygn. akt I C 1633/20, ustalił nieważność umowy kredytu hipotecznego nominowanego do CHF zawartej z PTF Bank S.A. z siedzibą we Wrocławiu (obecnie Santander Consumer Bank S.A.) i zasądził łącznie na rzecz Powodów kwotę ponad 14 tys. zł tytułem nadpłaty powstałej nad udostępnionym przez bank kapitałem kredytu wraz z odsetkami. Jednocześnie Sąd postanowił obciążyć Pozwanego w całości kosztami postępowania, zasądzając na rzecz kredytobiorców kwotę 6 447 zł.
W sprawie odbyła się tylko jedna rozprawa, w toku której Sąd przesłuchał Powodów, a następnie po odebraniu pisemnych stanowisk stron, wydał wyrok na posiedzeniu niejawnym. W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 oraz w ciągu roku od odwołania ostatniego z nich rozszerzona została możliwość wydawania wyroków na posiedzeniach niejawnych. Zgodnie bowiem z art. 15zzs1 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, we wskazanym okresie przewodniczący może zarządzić przeprowadzenie posiedzenia niejawnego, gdy nie można przeprowadzić posiedzenia zdalnego, a przeprowadzenie rozprawy lub posiedzenia jawnego nie jest konieczne.
Natomiast w myśl art. 15zzs2 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii sąd może zamknąć rozprawę i wydać orzeczenie na posiedzeniu niejawnym po uprzednim odebraniu od stron stanowisk na piśmie, jeżeli postępowanie dowodowe zostało przeprowadzone w całości.
Właśnie taka sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie, bowiem Sąd postanowił pomiąć pozostałe wnioski dowodowe zgłoszone przez strony, w tym dowód z opinii biegłego, uznając, że jest on zbędny w sytuacji, gdy umowa jest w całości i od początku nieważna, a Pozwany Bank musi dokonać zwrotu na rzecz Klientów Kancelarii kwot przewyższających udostępniony im kapitał.
Kwestionowana przez Klientów Kancelarii umowa kredytu różniła się od standardowych umów indeksowanych do waluty obcej, zgodnie z którymi wypłacona kredytobiorcom kwota kredytu jest przeliczana na CHF przy zastosowaniu kursu kupna ustalonego jednostronną decyzją przez Bank, a wpłacane raty – przy zastosowaniu kursu sprzedaży również pochodzącego z tabeli kursowej banku. W analizowanej sprawie początkowo raty kredytu spłacane były w PLN, lecz przeliczane na CHF przy zastosowaniu kursu sprzedaży ustalonego przez NBP.
Pomimo, że kurs stosowany do spłaty kredytu był obiektywny – ponieważ niezależny od decyzji Pozwanego – to zasadnicze znaczenie miał fakt, że wypłata kredytu nastąpiła przy zastosowaniu kursu kupna ustalonego przez Bank, na nieznanych Powodom zasadach i tym samym to Bank zdecydował o ostatecznej wysokości zobowiązania Powodów wyrażonego w CHF. To z kolei uznać należało za sprzeczne z dobrymi obyczajami oraz rażąco naruszające interesy Klientów Kancelarii. Niezależnie od tego w swoich pisemnych stanowiskach podkreślaliśmy, że kurs sprzedaży NBP jest wyższy od kursu kupna ustalonego przez bank w tym samym dniu, co daje podstawę do uznania, że cała umowa oparta jest o tabele kursowe, a Kredytobiorcy ponoszą niczym nieuzasadniony koszt różnic kursowych.
Dodatkowo nieważna umowa kredytu zawierała niedozwoloną klauzulę zmiennego oprocentowania, pozwalającą Bankowi na ustalanie wysokości oprocentowania w sposób nieweryfikowalny dla Klientów Kancelarii. Co ciekawe Bank zaoferowanym Powodom aneksem dokonał zmiany abuzywnej klauzuli zmiennego oprocentowanie, na oprocentowanie oparte o stawkę LIBOR i marżę banku, dodatkowo jednak przemycił w aneksie inną – korzystną dla siebie – zmianę umowy. Mianowicie dokonano zmiany sposobu przeliczania spłacanych rat kredytu, wskazując, że nie będzie to następowało już przy zastosowaniu obiektywnego kursu sprzedaży ustalonego przez NBP, lecz kursu sprzedaży ustalanego każdorazowo przez Pozwanego w jego tabeli kursowej.
Powyższy wyrok jest potwierdzeniem, że słuszna byłą argumentacja zastosowana przez Kancelarię, zgodnie z którą posłużenie się kursem sprzedaży NBP do przeliczenia spłacanych rat, to w istocie nieudolna próba kamuflażu instrumentu, który ma charakter nieuczciwy.
Odwołanie się do miernika obiektywnego ma bowiem charakter pozorny i stanowi jedynie próbę sanowania tychże rozwiązań, przy jednoczesnej próbie osiągnięcia przez Pozwanego dodatkowego źródła dochodu. Abuzywności klauzul przeliczeniowej w tym wypadku należy upatrywać w zestawieniu obu klauzul, bowiem ich łączenie doprowadza do wniosku, że postanowienia te zmierzają do naruszenia równorzędności stron stosunku prawnego, poprzez nierównomierne rozłożenie uprawnień i obowiązków między partnerami umowy. Tak skonstruowany mechanizm przeliczenia wypłaconej kwoty kredytu prowadzi bowiem do nieuzasadnionego niczym zwiększenia świadczenia pieniężnego po stronie konsumentów, które zostaje następnie oprocentowane zgodnie z postanowieniami umownymi – przypomnijmy, że w tym przypadku także niedozwolona klauzulą zmiennego oprocentowania.
Zapadły wyrok jest nieprawomocny, a pełnomocnik banku złożył wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku, jednakże obserwując ukształtowaną już linię orzeczniczą w sprawach kredytów powiązanych z walutą obcą, z dużym prawdopodobieństwem wyrok ten – nawet jeśli pozwany bank wniesienie od niego apelację – zostanie utrzymany w mocy.
Sprawę prowadzili adw. Jacek Sosnowski i adw. Dominika Peżyńska – Kancelaria Adwokacka Adwokat Jacek Sosnowski Adwokaci i Radcowie Prawni