Wyrokiem z dnia 28 marca 2022 r. wydanym na posiedzeniu niejawnym w sprawie o sygn. akt II C 824/20, Sąd Okręgowy w Warszawie, II Wydział Cywilny ustalił, że umowa o kredyt hipoteczny zawarta w maju 2008 r. przez Klientów Kancelarii z Bankiem Millennium S.A. z siedzibą w Warszawie jest nieważna w całości. Dodatkowo Sąd zasądził od Pozwanego na rzecz Powodów kwotę ponad 113 tys. zł oraz 23 tys. CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, tytułem zwrotu wszystkich uiszczonych na rzecz banku w wykonaniu nieważnej umowy kwot, a także postanowił obciążyć bank w całości kosztami procesu zasądzając na rzecz Klientów Kancelarii kwotę 6 647 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 5 400 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.
Sprawa trwała 24 miesiące, ponieważ postępowanie zostało zainicjowane w marcu 2020 r. pozwem, w którym w imieniu Klientów Kancelarii domagaliśmy się ustalenia nieważności umowy kredytu hipotecznego indeksowanego do waluty obcej CHF, ewentualnie zapłaty, na skutek uznania, że w umowie znajdują się niedozwolone klauzule przeliczeniowe, które nie wiążą stron, z jednoczesnym pozostawieniem wszystkich pozostałych zapisów umowy bez zmian, czyli tzw. „odfrankowienia”.
Po wytoczeniu powództwa, zapadły jednak dwie ważne uchwały Sądu Najwyższego, w których wskazano, że w przypadku ustalenia nieważności umowy, każdej ze stron przysługuje osobne roszczenie o zwrot wszystkich uiszczonych w wykonaniu nieważnej umowy kwot. W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2021 r., sygn. akt: III CZP 11/20, wskazano iż stronie, która w wykonaniu umowy kredytu, dotkniętej nieważnością, spłacała kredyt, przysługuje roszczenie o zwrot spłaconych środków pieniężnych, jako świadczenia nienależnego (art. 410 § 1 w związku z art. 405 k.c.) niezależnie od tego, czy i w jakim zakresie jest dłużnikiem banku z tytułu zwrotu nienależnie otrzymanej kwoty kredytu. Stanowisko to zostało ugruntowane uchwałą z 7 maja 2021 r., w której Sąd Najwyższy odpowiedział na pytania zadane przez Rzecznika Finansowego (III CZP 6/21) – potwierdzono, że konsumentowi i kredytodawcy przysługują odrębne roszczenia o zwrot świadczeń pieniężnych spełnionych w wykonaniu tej umowy (art. 410 § 1 w związku z art. 405 k.c.) – teoria dwóch kondykcji. SN wskazał też, że niedozwolone postanowienie umowne (art. 385¹ § 1 k.c.) jest od początku, z mocy samego prawa, dotknięte bezskutecznością na korzyść konsumenta, który może udzielić następczo świadomej i wolnej zgody na to postanowienie i w ten sposób przywrócić mu skuteczność z mocą wsteczną.
Z uwagi na powyższe, w sprawie dokonano modyfikacji – rozszerzenia powództwa i zawnioskowano nie tylko o ustalenie nieważności umowy zawartej między stronami, ale także o zwrot wszystkich uiszczonych bez podstawy prawnej środków pieniężnych.
W sprawie odbył się tylko jeden termin rozprawy, podczas której przesłuchano szczegółowo Powodów, a także 4 z aż 11 wnioskowanych przez pozwany Bank świadków. Zeznania świadków okazały się całkowicie nieprzydatne do ustalenia istotnych dla rozpoznania sprawy okoliczności faktycznych, ponieważ świadkowie ci – z uwagi na upływ czasu, jaki minął od momentu zawarcia kwestionowanej umowy kredytu – nie pamiętali żadnych szczegółów dotyczących procesu udzielania Kredytobiorcom kredytu, czy też informacji, jakie były im w tym czasie przekazywane.
Wnioski o przesłuchanie pozostałych świadków zostały przez sąd pomięte, ponieważ osoby te nie brały w ogóle udziału w procesie udzielania kredytu Powodom. Nadto Sąd postanowił pominąć zgłoszone przez obie strony wnioski o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego, bowiem dowód ten był nieprzydatny w przypadku ustalenia, że zawarta umowa kredytu hipotecznego jest nieważna w całości, a został zgłoszony przez Powodów wyłącznie na wypadek ewentualnego „odfrankowienia” umowy.
W niniejszej sprawie strony złożyły liczne pisma procesowe, ponieważ oprócz pozwu, odpowiedzi na pozew, repliki oraz dupliki, rozstrzygany był także wniosek zgłoszony przez bank o wyłączenie od orzekania sędziego, z uwagi na fakt posiadania kredytu powiązanego z walutą obcą.
W naszej opinii okoliczność posiadania przez sędziego rozpoznającego sprawę tzw. kredytu frankowego, analogicznego zobowiązania nie rodzi wątpliwości w zakresie jego bezstronności, a konsekwencji nie stanowi przesłanki wyłączenia sędziego w oparciu o art. 49 k.p.c. Kwestię tę rozstrzygnął już Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 kwietnia 2019 r., sygn. akt: IV CSK 279/18, LEX nr 2643278, wskazując że: Sędziowie są stronami wielu stosunków zobowiązaniowych, uczestniczą w życiu publicznym, społecznym i gospodarczym na takich samych zasadach, jak inni obywatele; korzystają z dostępnych na rynku towarów i usług, w tym produktów bankowych, zawierając umowy kredytowe o różnym charakterze podobnie, jak inni konsumenci. Przyjęcie zatem ogólnego założenia, że sam fakt zaciągnięcia przez sędziego zobowiązania na podstawie umowy o kredyt denominowany (waloryzowany) do CHF powoduje z definicji, że nie jest on bezstronny i obiektywny oraz zobowiązuje go do wyłączenia się „z góry” od rozpoznania każdej, podobnej do niniejszej, sprawy zawisłej między kredytobiorcą i bankiem, prowadzi do konsekwencji szkodliwych zarówno z punktu widzenia sprawności i wydolności wymiaru sprawiedliwości, jak i szeroko pojmowanego interesu publicznego. W każdym przypadku powstania wątpliwości co do bezstronności konkretnego sędziego, będącego stroną „frankowej” umowy kredytowej, kwestie te powinny być wyjaśniane przede wszystkim na wniosek strony. Stanowisko zajęte przez Kancelarię spotkało się z uznaniem Sądu, a wniosek Pozwanego o wyłączenie sędziego został oddalony.
W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 oraz w ciągu roku od odwołania ostatniego z nich rozszerzona została możliwość wydawania wyroków na posiedzeniach niejawnych. Zgodnie bowiem z art. 15zzs1 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, we wskazanym okresie przewodniczący może zarządzić przeprowadzenie posiedzenia niejawnego, gdy nie można przeprowadzić posiedzenia zdalnego, a przeprowadzenie rozprawy lub posiedzenia jawnego nie jest konieczne. Natomiast w myśl art. 15zzs2 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii sąd może zamknąć rozprawę i wydać orzeczenie na posiedzeniu niejawnym po uprzednim odebraniu od stron stanowisk na piśmie, jeżeli postępowanie dowodowe zostało przeprowadzone w całości.
Taka sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie, bowiem po przeprowadzeniu rozprawy oraz odebraniu na piśmie ostatecznych stanowisk stron, Sąd postanowił wydać wyrok na posiedzeniu niejawnym, w którym uwzględnił roszczenia Klientów Kancelarii w zasadzie w całości, oddalając jedynie nieznacznie roszczenie o odsetki. Z uwagi na formę wyrokowania, nie znamy ustnych motywów uzasadnienia wyroku.
Sprawę prowadzili adw. Jacek Sosnowski i adw. Dominika Peżyńska – Kancelaria adwokacka Adwokat Jacek Sosnowski Adwokaci i Radcowie Prawni