Wyrokiem z dnia 17 stycznia 2022 roku wydanym w sprawie o sygn. akt XXVIII C 3655/21 Sąd Okręgowy w Warszawie XXVIII Wydział Cywilny ustalił nieważność umowy zawartej przez naszych Klientów z poprzednikiem prawnym Raiffeisen Bank International AG z siedzibą w Wiedniu, ponadto zasądził od Banku łącznie na rzecz naszych Klientów kwotę 105.358,82 zł (sto pięć tysięcy trzysta pięćdziesiąt osiem złotych i osiemdziesiąt dwa grosze) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie oraz kwotę 11.834 zł (jedenaście tysięcy osiemset trzydzieści cztery złote) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu.
Pozew w niniejszej sprawie wpłynął do Sądu Okręgowego w Warszawie w październiku 2019 roku. Na skutek zmian reorganizacyjnych w funkcjonowaniu Sądu sprawa finalnie trafiła do XXVIII Wydziału Cywilnego. Sąd udzielił zabezpieczenia roszczeń strony powodowej poprzez wstrzymanie obowiązku płatności rat kapitałowo-odsetkowych do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w niniejszej sprawie.
Postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia zostało zaskarżone przez stronę pozwaną, jednakże zażalenie nie zostało uwzględnione. Nasi Klienci już na etapie składania wniosku o zabezpieczenie legitymowali się bowiem interesem prawnym w udzieleniu zabezpieczenia, a nadto uprawdopodobnili swoje roszczenie w zakresie żądania ustalenia nieważności umowy kredytu, którą to okoliczność potwierdził Sąd wydanym wyrokiem.
W ocenie Sądu zawarta przez Strony umowa zawiera postanowienia sprzeczne z naturą stosunku zobowiązaniowego w postaci umowy kredytu ponieważ upoważnia do jednostronnego kształtowania wysokości zobowiązania przez stronę pozwaną czyli Bank.
W spornej umowie kredytu brak jest precyzyjnych zasad, którymi Bank miał się kierować przy ustalaniu kursów. Brak jest również przepisów prawa, które wpływają na sposób określania kursu przez Pozwanego, tym samym sposób określania kursów stosowanych przez Bank dla poszczególnych transakcji w świetle umowy jest niczym nieograniczony. Wskazane w regulaminie – stanowiącym integralną część umowy kredytu – podstawy określania wysokości świadczeń stron mają charakter bardzo nieostry. Ani w umowie, ani w regulaminie nie zostały wskazane reguły, zgodnie z którymi Bank miał ustalać parametry w Tabeli kursów walut obcych obowiązującej w Banku.
Okoliczność ta uniemożliwia Kredytobiorcom sprawdzenie prawidłowości danych przyjmowanych przez Bank przy ustalaniu tabeli. Postanowienia regulaminu definiujące tabelę kursów nie zawierały zatem precyzyjnych reguł czy wzoru pozwalających na następczą weryfikację kursu.
W powyżej opisany sposób pozwany Bank zastrzegł tym samym dla siebie możliwość jednostronnej zmiany wysokości zobowiązania drugiej strony: poprzez zwiększenie wartości salda wyrażonego w CHF za pomocą obniżenia kursu zakupu przy wypłacie kredytu (co ma również bezpośredni wypływ również na ostateczną kwotę uzyskanych przez bank odsetek) oraz przez podniesienie kursu sprzedaży przy spłacie poszczególnych rat i zwiększenia wyrażonego w złotych polskich świadczenia kredytobiorcy.
De facto spread naliczony przy wypłacie kredytu stanowi ukrytą prowizję banku podnoszącą kwotę kapitału podlegającego oprocentowaniu. Powyższe prowadziło do konkluzji, iż sporna umowa jest nieważna na podstawie art. 58 § 1 k.c., jako sprzeczna z treścią art. 3531 k.c.
Dodatkowo w spornej umowie kredytowej (a ściślej mówiąc w Regulaminie stanowiącym jej integralną część) zawarte są postanowienia abuzywne, które nie wiążą Powodów. Zdaniem Sądu Okręgowego niedozwolony charakter mają postanowienia Regulaminu: § 7 ust. 4 oraz § 9 ust. 1. Jak wynika z uzasadnienia wyroku w realiach sprawy niniejszej Bank nie sprostał również obowiązkowi informacyjnemu w zakresie wymaganym przez art. 3851 § 1 k.c.
Wobec niejednoznacznego podania informacji o ryzyku kursowym klauzula indeksacyjna w rozumieniu analizowanej umowy może podlegać kontroli jako świadczenie główne. Usunięcie postanowienia określającego główne świadczenia stron – podobnie jak postanowienia określającego niektóre z essentialia negotii – musi oznaczać brak konsensu co do zawarcia umowy w ogóle. To zaś oznacza, że na skutek kontroli abuzywności umowę należy uznać za nieważną.
Po usunięciu klauzuli indeksacyjnej dalsze trwanie umowy jest niemożliwe ze względu na zakaz zastosowania stawki LIBOR w odniesieniu do wierzytelności wyrażonych w złotych, sprzeczność tak powstałej umowy z naturą umowy kredytu indeksowanego oraz wątpliwości co do zakresu konsensu stron w zawieranej umowie.
Przechodząc do kwestii sformułowanego przez stronę powodową żądania zapłaty stwierdzić należy, iż na kanwie niniejszego postępowania pozew został oparty na konstrukcji teorii salda. Powodowie dochodzili tym samym jedynie różnicy pomiędzy wpłaconą przez nich kwotą pieniężną, a kapitałem udzielonego kredytu.
Żądanie zapłaty zostało przez Sąd uwzględnione w całości. Nadmienić należy, iż sposób konstrukcji pozwu odegrał istotne znaczenie przy rozpatrywaniu przez Sąd zgłoszonego przez stronę pozwaną zarzutu zatrzymania. Mianowicie Sąd doszedł do konkluzji, iż zarzut ten był bezprzedmiotowy właśnie z tej przyczyny, że żądanie pozwu dotyczyło wyłącznie nadpłaty kapitału kredytu.
Sprawę prowadził adw. Jacek Sosnowski i adw. Katarzyna Wójcik – Kancelaria adwokacka adwokat Jacek Sosnowski adwokaci i Radcowie Prawni