Dnia 23 czerwca 2023 r. Sąd Apelacyjny w Łodzi, wyrokiem wydanym w ws. I ACa 1299/22, po rozpoznaniu apelacji Banku BPH S.A. z siedzibą w Gdańsku od wyroku Sądu Okręgowego w Kaliszu ustalającego nieważność umowy kredytu indeksowanego do CHF oraz zasądzającego od Pozwanego na rzecz Klientów Kancelarii kwotę ponad 350 tys. zł oddalił apelację w całości, a dodatkowo obciążył przegrywający bank w kosztami procesu za obie instancje.
Postępowanie w niniejszej sprawie zostało zainicjowane pozwem z grudnia 2019 r., a więc trwało łącznie 42 miesiące. W pierwszej instancji odbyły się trzy terminy rozpraw, podczas których Sąd przesłuchał Klientów Kancelarii, a także świadków będących pracownikami banku. W efekcie Sąd Okręgowy w Kaliszu wyrokiem z dnia 5 maja 2022 r. ustalił, że umowa kredytu indeksowanego do CHF ze stycznia 2007 r. zawarta z GE Money Bank S.A. jest nieważna w całości, a także zasądził od Banku na rzecz Klientów Kancelarii zwrot wszystkich wpłaconych w wykonaniu nieważnej umowy kwot kredytu.
Apelację od tego wyroku wniósł bank, domagając się uchylenia wyroku w zaskarżonej części lub jego zmiany poprzez oddalenie żądań Powodów w całości. W apelacji podniesiono szereg zarzutów dotyczących naruszenia przez Sąd I instancji prawa procesowego oraz prawa materialnego, jednakże żaden z nich nie przyniósł oczekiwanego przez bank efektu w postaci zmiany korzystnego dla Klientów Kancelarii wyroku.
Co więcej Pozwany na wypadek uznania przez Sąd, że umowa kredytu jest nieważna (trwale bezskuteczna) oraz uwzględnienia roszczeń pieniężnych Powodów w jakiejkolwiek części wniósł o uwzględnienie w treści wyroku zgłoszonego zarzutu zatrzymania, poprzez dodanie zastrzeżenia, że spełnienie przez Bank świadczenia zasądzonego w wyroku jest uzależnione od jednoczesnego spełnienia przez Powodów świadczenia wzajemnego polegającego na zapłacie na rzecz pozwanego kwoty 335.999,96 złotych.
Sąd Apelacyjny nie przychyli się jednak również do podniesionego przez bank zarzutu zatrzymania, wskazując, że strona pozwana dysponuje uzyskaną w wyniku wykonania przedmiotowej umowy kwotą wyższą aniżeli ta, którą zgłosiła do zatrzymania. Dodatkowo Sąd Apelacyjny wskazał, że przed Sądem Najwyższym zawisło postępowanie w sprawie III CZP 85/21, w którym przedmiotem oceny będzie charakter umowy kredytu oraz zagadnienie dopuszczalności zgłoszenia zarzutu zatrzymania, w szczególności jako zarzutu ewentualnego.
Jak słusznie zauważył Sąd rozpoznający apelację, uwzględnienie zarzutu zatrzymania zgłoszonego w toku postępowania skutkuje zawarciem w wyroku zastrzeżenia, że spełnienie przez pozwanego świadczenia będzie uzależnione od jednoczesnego spełniania świadczenia wzajemnego przez powodów lub zabezpieczenia roszczenia pozwanego o zwrot świadczenia. Rozwiązanie takie może jednak znaleźć zastosowanie tylko wówczas, gdy świadczenia wzajemne stron nie są tożsame natomiast w przypadku, gdy obie strony są zobowiązane do spełnienia świadczeń jednorodzajowych (pieniężnych), nie zachodzi potrzeba zabezpieczenia spełnienia świadczenia wzajemnego, gdyż każdej stron, będącej nie tylko dłużnikiem, ale jednocześnie wierzycielem przysługuje dalej idące uprawnienie, a mianowicie potrącenie wzajemnych wierzytelności, które prowadzi do umorzenia wierzytelności. Zarzut zatrzymania został więc podniesiony w sposób sprzeczny z ratio legis normy prawnej zawartej w art. 496 k.c., przez co nie mógł być uznany za skuteczny.
Sąd Apelacyjny nie przychylił się także do forsowanego przez Bank BPH S.A. stanowiska, jakoby możliwe było uznanie za niedozwolone tylko części klauzuli przeliczeniowej, czyli marży o jaką bank korygował średni kurs NBP, a jednoczesnym pozostawieniem indeksacji opartej na średnim kursie NBP. W orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej dominuje pogląd, że w razie stwierdzenia abuzywności klauzuli ryzyka walutowego utrzymanie umowy „nie wydaje się możliwe z prawnego punktu widzenia”, co dotyczy także klauzul przeliczeniowych przewidujących spread walutowy. Jest tak zwłaszcza wówczas, gdy unieważnienie tych klauzul doprowadziłoby nie tylko do zniesienia mechanizmu indeksacji oraz różnic kursów walutowych, ale również – pośrednio – do zaniknięcia ryzyka kursowego, które jest bezpośrednio związane z indeksacją przedmiotowego kredytu do waluty.
O zaniknięciu ryzyka kursowego można mówić w sytuacji, w której skutkiem eliminacji niedozwolonych klauzul kształtujących mechanizm indeksacji jest przekształcenie kredytu złotowego indeksowanego do waluty obcej w zwykły (tzn. nieindeksowany) kredyt złotowy, oprocentowany według stawki powiązanej ze stawką LIBOR. Dodatkowo utrzymywanie umowy w kształcie okrojonym sztucznie tworzyłoby stosunek zobowiązaniowy, którego ówcześnie strony nie chciały wykreować, zatem naruszyłoby ich swobodę zawierania umów z art. 353¹ k.c. i z tej przyczyny czyniły umowę nieważną.
W konsekwencji wyrok ustalający nieważność umowy zawartej z GE Money Bank S.A. jest prawomocny, a bank zobowiązany jest do poniesienia kosztów procesu sądowego za obie instancje.
Sprawę prowadzili adwokaci z Kancelarii Adwokackiej Adwokat Jacek Sosnowski Adwokaci i Radcowie Prawni
ZOBACZ TAKŻE PODSUMOWANIE MIESIĄCA SIERPIEŃ 2023 R.
