Dnia 12 czerwca 2023 r. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w sprawie o sygn. akt I ACa 1162/22 oddalił apelację złożoną przez Santander Consumer Bank S.A. od wyroku ustalającego nieważność umowy kredytu hipotecznego nominowanego do CHF zawartej z PTF Bank S.A. z siedzibą we Wrocławiu (obecnie Santander Consumer Bank S.A.) i zasądzającego łącznie na rzecz Klientów Kancelarii kwotę 14 tys. zł tytułem nadpłaty powstałej nad udostępnionym przez bank kapitałem kredytu wraz z odsetkami. Ponadto Sąd obciążył przegrywający prawomocnie proces bank kosztami postępowania apelacyjnego.
Przedmiotowa sprawa została zainicjowana przez Klientów Kancelarii pozwem z listopada 2020 r., a więc całe postępowanie trwało 31 miesięcy. W pierwszej instancji odbyła się tylko jedna rozprawa podczas której Sąd przesłuchał Kredytobiorców, a następnie po odebraniu pisemnych stanowisk stron, wydał wyrok na posiedzeniu niejawnym, w którym w całości przychylił się do sformułowanych roszczeń o ustalenie nieważności umowy kredytu oraz zasądził nadpłatę, jaka powstała nad udostępnionym kapitałem kredytu, ponieważ pozew opierał się o teorię salda.
Kwestionowana przez Klientów Kancelarii umowa kredytu różniła się od standardowych umów indeksowanych do waluty obcej, zgodnie z którymi wypłacona kredytobiorcom kwota kredytu jest przeliczana na CHF przy zastosowaniu kursu kupna ustalonego jednostronną decyzją przez Bank, a wpłacane raty – przy zastosowaniu kursu sprzedaży również pochodzącego z tabeli kursowej banku. W analizowanej sprawie początkowo raty kredytu spłacane były w PLN, lecz przeliczane na CHF przy zastosowaniu kursu sprzedaży ustalonego przez NBP. Jak trafnie zauważył Sąd Apelacyjny fakt, że zgodnie z treścią § 5 ust. 5 umowy w jej początkowym brzmieniu Bank przeliczał kwoty rat kapitałowo-odsetkowych z PLN na CHF po kursie sprzedaży obowiązującym w NBP w dniu poprzedzającym spłatę pozostawał irrelewantny przy ocenie abuzywności klauzul indeksacyjnych.
Konstrukcja tych postanowień świadczy bowiem o jednostronnym kształtowaniu wysokości kursu CHF przez Bank. Ponadto, już na mocy aneksu nr 1 do rzeczonej umowy postanowiono, że raty te będą przeliczane na CHF według kursu sprzedaży obowiązującego w Banku, a zatem w oparciu o mechanizm przeliczeń znany jedynie kredytodawcy. Argumentacja strony pozwanej podniesiona w tym zakresie w apelacji nie zasługiwała zatem na uwzględnienie.
Pozwany bank domagał się także zasądzenia od Klientów Kancelarii wynagrodzenia za korzystanie z kapitału i wnioskował o zawieszenie niniejszego postępowania do czasu zakończenia postępowania toczącego się przez TSUE ws. C-520/21. Sąd Apelacyjny oddalił wniosek apelującego o zawieszenie postępowania, ponieważ nie zachodziły przesłanki uzasadniające uwzględnienie tego wniosku. Zdaniem Sądu Apelacyjnego rozstrzygnięcie TSUE nie ma znaczenia prejudycjalnego w niniejszej sprawie, albowiem wierzytelność przedstawiona przez pozwany Bank do potrącenia a stanowiąca wynagrodzenie za przez Powodów korzystanie z kapitału nie przysługuje apelującej co do zasady i tym samym nie mogła być przedmiotem skutecznego potrącenia, co zresztą znalazło potwierdzenie w późniejszym wyroku TSUE z dnia 15 czerwca 2023 r. w sprawie C – 520/21.
Wartym podkreślenia jest, że w ocenie Sądy Apelacyjnego stronie pozwanej nie przysługuje wobec Kredytobiorców roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału kredytu. Sąd Odwoławczy podzielił w tym zakresie stanowisko Sądu I instancji, który odwołując się do cytowanego orzecznictwa i poglądów doktryny, stwierdził, iż działania pozwanego Banku należy ocenić jako mające charakter zastępczego rozwiązania dla wadliwej umowy kredytu jednocześnie pozostające w sprzeczności z wiążącą sądy powszechne wykładnią art. 6 Dyrektywy 93/13.
Uwzględnienie zarzutu potrącenia prowadziłoby do tego, iż kredytodawca osiągałby korzyści z działań na szkodę konsumenta, tym bardziej, iż sposób konstrukcji przez Bank tego roszczenia prowadzi do sytuacji w której im dłużej stosowane są nieuczciwe warunki umowne tym wynagrodzenie Banku jest wyższe, abstrahując już od sytuacji, wskazywanej również przez Kancelarię w imieniu Powodów, iż przyjęcie istnienia roszczenia o korzystanie z kapitału banku wymagałoby przyjęcia analogicznego roszczenia po stronie Kredytobiorców, albowiem i z ich środków pieniężnych uiszczanych tytułem spłat Bank również korzystał.
W konsekwencji powyższego, Sąd Apelacyjny uznał wskazane w apelacji strony pozwanego zarzuty naruszenia prawa procesowego oraz prawa materialnego za chybione i apelację oddalił, co pozwoliło Klientom Kancelarii zyskać anulowanie fikcyjnego salda kredytu w kwocie ok. 150 tys. zł oraz wypłatę całej nadwyżki nad spłaconym kapitałem, łącznie ponad 180 tys. zł.
Wyrok jest prawomocny. Sprawę prowadzili adw. Jacek Sosnowski i adw. Dominika Peżyńska – Kancelaria Sosnowski Adwokaci i Radcowie Prawni