Wyrokiem z dnia 22 kwietnia 2022 r. wydanym na posiedzeniu niejawnym SO Sąd Okręgowy w Warszawie XXVIII Wydział Cywilny (SR del. Tomasz Leszczyński), sygn. akt XXVIII C 773/21 :
- ustalił, że Umowa kredytu na cele mieszkaniowe EKSTRALOKUM z maja 2006 r. zawarta przez Kredyt Bank Spółkę Akcyjną z siedzibą w Warszawie (Santander Bank Polska S.A. z siedzibą w Warszawie) z naszymi Klientami jest nieważna;
- zasądził Banku łącznie na rzecz naszych Klientów:
a) kwotę 1.375,83 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 marca 2021 roku do dnia zapłaty,
b) kwotę 79.968,88 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 2 marca 2022 roku do dnia zapłaty,
c) kwotę 15.769,98 franków szwajcarskich wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 2 marca 2022 roku do dnia zapłaty;
- zasądził od Banku łącznie na rzecz naszych Klientów kwotę 11.984,00 złote tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę:
a) 10.800,00 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,
b) 120,00 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu zażaleniowym prowadzonym przez Sąd Okręgowy w Warszawie XXVIII Wydział Cywilny w sprawie sygn. akt XXVIII Cz 135/21.
Pozew został złożony do Sądu w marcu 2021 r. Główne argumenty pozwu opierały się na zawarciu w umowie kredytu klauzul niedozwolonych oraz zarzutach w zakresie nieważności umowy kredytu wobec jej sprzeczności z ustawą prawo bankowe, poprzez brak określenia wysokości świadczenia kredytobiorcy.
Poza tym wskazano na sprzeczność umowy z zasadą nominalizmu, art. 3531 k.c. oraz zasadami współżycia społecznego, w tym zasadami ekwiwalentności lojalności i uczciwości, co przejawiało się zwłaszcza w przerzuceniu całości ryzyka wynikającego z umowy na naszych Klientów, przy, zaniechaniu wypełnienia wobec nich przez Bank obowiązków informacyjnych w tym zakresie.
Wyrok zapadł na posiedzeniu niejawnym po przeprowadzeniu jednej rozprawy podczas których Sąd przeprowadził dowód z przesłuchania stron z oczywistych względów ograniczony do przesłuchania naszych Klientów. Sąd postanowił pominąć wnioski Stron o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego oraz dowodu z przesłuchania świadków zawnioskowanych przez Bank.
Sąd uznał, iż powództwo zasługiwało na uwzględnienie niemalże w całości, za wyjątkiem żądania zasądzenia dochodzonej pozwem należności wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres poprzedzający doręczenie odpisu pozwu.
Sąd podkreślił, iż w żadnym postanowieniu Umowy nie określono zasad, którymi pozwany Bank miałby kierować się, ustalając kursy walut w tworzonej przez siebie Tabeli Kursów ani też nie wskazano żadnych granic w tym zakresie. Nie było zatem wiadomo, jakimi kryteriami pozwany Bank kierował się, ustalając własne kursy w tworzonej przez siebie Tabeli Kursów. Druga strona umowy (Kredytobiorca) nie miała więc możliwości zweryfikowania tego, czy kursy walut zostały ustalone przez Bank zgodnie z zasadami, skoro zasady te nie zostały sformułowane. Kursy te mogły więc zostać ustalone przez Bank dowolnie i bez żadnych ograniczeń.
Takie ukształtowanie postanowień umownych oznaczało zatem, iż wyłącznie jednej stronie umowy przyznano nieograniczone uprawnienie do określenia wysokości kursów waluty, na podstawie których ustalone miało być zarówno saldo kredytu jak i wysokość rat. Prowadziło to z kolei do tego, że na etapie wykonywania umów, to wyłącznie jedna strona umów poprzez określenie kursu kupna i kursu sprzedaży walut w Tabeli Kursów mogła dokonać w sposób nieograniczony i dowolny zmiany wysokości świadczenia drugiej strony (zarówno przy uruchomieniu kredytów jak i przy spłacie rat kredytów).
Biorąc pod uwagę powyższe – w ocenie Sądu – postanowienia przedmiotowej Umowy dotyczące określenia mechanizmu indeksacji poprzez przyznanie wyłącznie jednej ze stron umowy możliwości dowolnego i nieograniczonego modyfikowania wysokości świadczenia – są sprzeczne z art. 3531 k.c., określającym granice swobody umów.
W ocenie Sądu, przedmiotowa Umowa nie zostałaby zawarta bez postanowień dotkniętych nieważnością, a wobec tego uznać należało ją za nieważną w całości.
Sąd wskazał ponadto, iż nawet przy założeniu, że przedmiotowa Umowa nie byłaby nieważna z wyżej podanych już względów, stwierdzić należałoby, iż postanowienia tej Umowy dotyczące mechanizmu indeksacji, stanowią klauzule abuzywne i jako takie nie wiążą naszych Klientów.
W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie zostały spełnione wszystkie w/w przesłanki pozwalające uznać postanowienia łączącej strony Umowy dotyczące mechanizmu indeksacji, za klauzule abuzywne. W szczególności kwestionowane postanowienia umowne kształtują prawa i obowiązki naszych Klientów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy
Zdaniem Sądu nie też ma możliwości zastąpienia abuzywnych postanowień, dotyczących mechanizmu indeksacji, odsyłającego do Tabeli Kursów przepisami o charakterze dyspozytywnym. W szczególności za niedopuszczalną należało uznać możliwość zastąpienia kursów stosowanych przez pozwany Bank kursami średnimi NBP (na podstawie art.358 § 1 i 2 k.c. w brzmieniu ustawy z dnia 23.10.2008 r. (Dz.U. Nr 228, poz. 1506), która weszła w życie 24.01.2009 r.), bowiem w dacie zawierania Umowy nie było żadnego przepisu, który by na to pozwalał. Co więcej, przepis art.358 (w wersji obowiązującej od dnia 24.01.2009 r.) znajduje zastosowanie do zobowiązań wyrażonych w walucie obcej, podczas gdy w przypadku przedmiotowej Umowy kredyt został udzielony i wypłacony w złotych polskich.
Sąd podkreślił, iż wyeliminowanie z umowy o kredyt indeksowany do waluty obcej postanowień dotyczących indeksacji prowadzi nie tylko do zniesienia mechanizmu indeksacji oraz różnic kursów walutowych, ale również pośrednio do zamknięcia ryzyka kursowego, które jest bezpośrednio związane z indeksacją. Usunięcie tych postanowień z umowy powoduje, że umowa ta nie może nadal obowiązywać bez tych warunków z tego powodu, że ich usunięcie spowodowałoby zmianę charakteru głównego przedmiotu umowy.
Niezależnie zatem od tego, czy przedmiotową Umowę uznać za nieważną na skutek sprzeczności postanowień dotyczących mechanizmu indeksacji z art. 3531 k.c. czy też uznać ją za nieważną z powodu stwierdzenia abuzywności tych postanowień (prowadzących w konsekwencji do nieważności Umów), rozstrzygnięcie co do żądania pozwu byłoby identyczne.
Powyższe prowadzi zatem zdaniem Sądu do wniosku, że wobec stron aktualizuje się wzajemnie obowiązek kondykcji na podstawie art. 410 § 1 i 2 w związku z art. 405 k.c.
Wymaga podkreślenia iż Sąd uznał za niezasadny zgłoszony przez Bank zarzut zatrzymania uwzględniając wszystkie zarzuty podniesione przez naszą Kancelarię w tej kwestii. W pierwszej kolejności Sąd wskazał, iż zarzut zatrzymania nie mógł zostać uwzględniony gdyż umowa kredytu nie jest umową wzajemną. Po drugie, Sąd uwzględniając zarzut zatrzymania musi w sentencji wskazać świadczenie, po spełnieniu którego upada prawo zatrzymania, a zatem niezbędny jest jego szczegółowy opis, w szczególności wskazanie kwoty pieniężnej.
Bank co prawda wskazał taką kwotę, jednakże należy zauważyć, że żądana wierzytelność nie jest jeszcze wymagalna. Po trzecie, nie uszedł także uwadze Sądu fakt, że Bank zgłaszając zarzut zatrzymania uczynił to warunkowo. Tymczasem przyjmuje się, że niedopuszczalne jest zastrzeganie warunku w przypadku składania jednostronnych oświadczeń woli o charakterze prawokształtującym.
Na koniec Sąd wskazał, że art. 91 k.p.c. nie daje podstaw do przypisania pełnomocnikowi procesowemu prawa przyjmowania w imieniu mocodawcy materialnoprawnych oświadczeń kształtujących. W niniejszej sprawie brak było dowodu doręczenia naszym Klientom oświadczenia o skorzystaniu z prawa zatrzymania w sposób określony w art. 61 § 1 kc, tj. w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią.
Sąd nie uwzględnił także podniesionego przez Bank zarzutu potrącenia , który także został podniesiony przez pozwany Bank warunkowo, Oświadczenie w tym przedmiocie również nie zostało też doręczone naszym Klientom w sposób określony w art. 61 § 1 k.c. Przemawiało to łącznie za uznaniem, że zgłoszony zarzut potracenia także był bezskuteczny.
Zapadły wyrok jest nieprawomocny.
Sprawę prowadzą adw. Jacek Sosnowski i adw. Marcin Miszczuk – Kancelaria adwokacka adwokat Jacek Sosnowski Adwokaci i Radcowie Prawni