Wyrokiem z dnia 18 stycznia 2022 roku wydanym w sprawie o sygn. akt XXV C 1599/19 Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny ustalił, że umowa kredytu hipotecznego zawarta pomiędzy Getin Noble Bank S.A. z siedzibą w Warszawie, a naszymi Klientami jest nieważna oraz zasądził na ich rzecz zwrot kosztów postępowania.
Pozew w niniejszej sprawie został złożony w lipcu 2019 roku. Sprawa została rozpoznana na trzech posiedzeniach. Sąd dopuścił dowód z zeznań Powodów oraz przesłuchania świadka – doradcy kredytowego, który pośredniczył przy zawieraniu spornej umowy kredytowej. Finalnie Sąd uznał, iż złożone przez świadka zeznania – choć obdarzone walorem wiarygodności – nie wniosły wiele do sprawy, bowiem świadek nie pamiętał procesu składania Powodom oferty spornego kredytu i tym samym nie był w stanie podać konkretnych i pewnych informacji w tym zakresie.
Sąd pominął ponadto wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań dwóch innych świadków – w odniesieniu do jednego ze świadków nie udało się bowiem ustalić jego aktualnego adresu zamieszkania, zaś w przypadku drugiego okoliczności na jakie został powołany były obojętne prawnie dla wydanego rozstrzygnięcia, oceny abuzywności klauzul indeksacyjnych. Stan faktyczny sprawy Sąd ustalił przede wszystkim na podstawie odpisów dokumentów prywatnych oraz wydruków złożonych przez strony do akt postępowania, których autentyczności oraz mocy dowodowej żadna ze stron nie podważała.
Ponadto Sąd włączył do podstaw rozstrzygnięcia również złożone przez Powodów zeznania, w zakresie w jakim korelowały one z pozostałym materiałem dowodowym, przede wszystkim dowodami z dokumentów.
Podnieść należy, iż na kanwie niniejszej sprawy szeroko kwestionowany był przez pozwany Bank konsumencki charakter spornej umowy kredytowej. Powyższe wynikało z faktu, iż jeden z Kredytobiorców w dacie zawierania Umowy był przedsiębiorcą, prowadzącym działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług finansowych, pośredniczeniu w zawieraniu umów kredytu z bankami. W ocenie Sądu niniejsza okoliczność nie wpływała jednak na ocenę statusu Powoda jako konsumenta.
Umowa nie została bowiem zawarta na cele prowadzonej przez Powoda działalności gospodarczej, a nadto w nieruchomości finansowanej z kredytu nigdy nie była prowadzona działalność gospodarcza. Ponadto Sąd w ramach kontroli incydentalnej ocenia konstrukcję prawną wzorca umownego, jego literalne brzemiennie.
Ewentualny szerszy stan wiedzy Powoda w zakresie mechanizmów związanych z kredytem indeksowanym walutą obcą, nie wpływa na ocenę obowiązków spoczywających na Banku jako przedsiębiorcy posługującym się w relacjach z konsumentami wzorcem umownym. Po wtóre ocena kwestionowanych klauzul indeksacyjnych dokonywana jest przez uniwersalny miernik „przeciętnego konsumenta”. Nie ma dla tej oceny znaczenia, czy Powód według twierdzeń Pozwanego był „konsumentem ponad przeciętnym”.
Sąd podzielił stanowisko prezentowane przez stronę powodową przyjmując, że umowa zawarta przez Strony zawiera niedozwolone postanowienia umowne dotyczące indeksacji. Według Sądu klauzula indeksacyjna wypłaty kredytu (§9 ust. 2 Umowy w zw. z §6 ust. 1 Umowy) oraz klauzula indeksacyjna spłaty kredytu (§10 ust. 3 Umowy w zw. z §6 ust. 1 Umowy) wyznaczają główne świadczenie stron w rozumieniu art. 3851 § 1 zd. 2 k.c.
Stwierdzenie, że klauzule indeksacyjne określają główne świadczenie stron nie stoi na przeszkodzie kontroli abuzywności klauzul indeksacyjnych bowiem postanowienie określające główne świadczenie strony nie zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.
W ocenie Sądu ww. klauzule indeksacyjne wypłaty i spłaty kredytu nie spełniają określonego w 4 ust 2 Dyrektywy 93/13 oraz w art. 3851 § 1 zd. 2 k.c. wymogu transparentności.
Są one niejednoznaczne, ponieważ w chwili zawarcia Umowy konsumenci nie byli w stanie ocenić wysokości własnego zobowiązania, a zatem skutków ekonomicznych wynikających z zawartej umowy oraz ryzyka ekonomicznego, związanego z tego rodzaju podtypem umowy kredytu bankowego.
Mechanizm indeksacji zastosowany w Umowie oznaczał, że do chwili uruchomienia kredytu Kredytobiorcy nie wiedzieli, jaką kwotę (saldo kredytu przeliczone na walutę CHF) mają zwrócić Bankowi. Powodowie nie byli też w stanie oszacować wysokości rat bowiem ustalana ona była w oparciu o kurs waluty zamieszczony przez Bank w Tabeli Kursów, który nie podlega żadnej weryfikacji przez Kredytobiorców, z zastosowaniem obiektywnych mierników.
Dodatkowym elementem ocenianego stosunku prawnego, którego rozkład na czynniki pierwsze prowadził do konkluzji o abuzywności całych klauzul indeksacyjnych, jest to, iż Kredytobiorcom nie wyjaśniono dlaczego Bank w ogóle stosował różnorodzajowe kursy waluty indeksacyjnej. W realiach niniejszej sprawy niedostateczna informacja o ryzyku kursowym praktycznie uniemożliwiała Powodom podjęcie racjonalnej decyzji związanej z zawarciem Umowy.
Przechodząc do oceny konsekwencji uznania analizowanych postanowień umownych za niedozwolone stwierdzić należało, że wskutek bezskuteczności tych postanowień sporną Umowę należało uznać za nieważną w całości. Usunięcie postanowień określających główne świadczenia stron – podobnie jak postanowienia określającego niektóre z essentialia negotii – musi oznaczać brak konsensu co do zawarcia Umowy w ogóle.
Usunięcie tych postanowień usuwałoby bowiem w całości ryzyko walutowe – wymiany walutowej stanowiące istotę łączącego strony stosunku prawnego w powiązaniu z zasadami ustalania oprocentowania stawką referencyjną LIBOR 3M właściwą wedle woli stron wyrażonej tak w Umowie jak i w Regulaminie dla kredytów w których zobowiązanie kredytobiorcy wyrażone jest w CHF. Jednocześnie podkreślenia wymaga, iż brak było podstaw do zastąpienia abuzywnych postanowień umowy jakimikolwiek innymi postanowieniami mogącymi wynikać z przepisów o charakterze dyspozytywnym.
Sąd nie podzielił również twierdzeń pozwanego Banku jakoby zgodnym i świadomym zamiarem obu stron, przy zawieraniu aneksu do umowy (umożliwiającego obniżenie kosztów spłaty kredytu, poprzez wyeliminowanie z Umowy, klauzuli spłaty kredytu odsyłającej do Tabeli Kursowej, dla przyszłych rat kredytowych, których termin płatności jeszcze nie nastąpił), było dokonanie nowacji zobowiązania, przywrócenie równowagi kontraktowej między stronami. Zawartego przez Strony aneksu do Umowy, nie sposób zakwalifikować jako nowacji zobowiązania, prowadzącej do wyeliminowania abuzywnego charakteru klauzul indeksacyjnych ze skutkiem ex tunc.
Sprawę prowadził adw. Jacek Sosnowski i adw. Katarzyna Wójcik – Kancelaria adwokacka adwokat Jacek Sosnowski Adwokaci i Radcowie Prawni