Dnia 8 lutego 2022 r. Sąd Okręgowy w Toruniu w osobie SSO Macieja Plaskacza ws. o sygn. akt I C 153/21 ustalił, że umowa o kredyt hipoteczny z 2008 r. zawarta z poprzednikiem prawnym pozwanego Raiffeisen Bank International AG z siedzibą w Wiedniu działającym za pośrednictwem Raiffeisen Bank International AG Spółka Akcyjna Oddział w Polsce – EFG Eurobank Ergasias S.A. Oddział w Polsce z siedzibą w Warszawie jest nieważna, a także zasądził od Pozwanego na rzecz Klienta Kancelarii prawie 180 tys. zł wraz z odsetkami.
Postępowanie zostało zainicjowane pozwem ze stycznia 2021 r., co oznacza, że wyrok zapadł po zaledwie roku od wszczęcia sprawy. Początkowo w pozwie w imieniu Powoda domagaliśmy się ustalenia nieważności umowy kredytu waloryzowanego kursem CHF. Jako ewentualne oczywiście zostało sformułowane roszczenie o zapłatę nadpłat, wskutek uznania niektórych postanowień umowy o kredyt hipoteczny za abuzywne w rozumieniu art. 3851 k.c. i tym samym bezskuteczne względem Powoda.
Po wytoczeniu powództwa, zapadły jednak dwie ważne uchwały Sądu Najwyższego, w których wskazano, że w przypadku ustalenia nieważności umowy, każdej ze stron przysługuje osobne roszczenie o zwrot wszystkich uiszczonych w wykonaniu nieważnej umowy kwot. W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2021 r., sygn. akt: III CZP 11/20, wskazano iż stronie, która w wykonaniu umowy kredytu, dotkniętej nieważnością, spłacała kredyt, przysługuje roszczenie o zwrot spłaconych środków pieniężnych, jako świadczenia nienależnego (art. 410 § 1 w związku z art. 405 k.c.) niezależnie od tego, czy i w jakim zakresie jest dłużnikiem banku z tytułu zwrotu nienależnie otrzymanej kwoty kredytu. Stanowisko to zostało ugruntowane uchwałą z 7 maja 2021 r., w której Sąd Najwyższy odpowiedział na pytania zadane przez Rzecznika Finansowego (III CZP 6/21) – potwierdzono, że konsumentowi i kredytodawcy przysługują odrębne roszczenia o zwrot świadczeń pieniężnych spełnionych w wykonaniu tej umowy (art. 410 § 1 w związku z art. 405 k.c.) – teoria dwóch kondykcji. SN wskazał też, że niedozwolone postanowienie umowne (art. 385¹ § 1 k.c.) jest od początku, z mocy samego prawa, dotknięte bezskutecznością na korzyść konsumenta, który może udzielić następczo świadomej i wolnej zgody na to postanowienie i w ten sposób przywrócić mu skuteczność z mocą wsteczną.
Z uwagi na powyższe, w sprawie dokonano modyfikacji – rozszerzenia powództwa i zawnioskowano nie tylko o ustalenie nieważności umowy zawartej między stronami, ale także o zwrot wszystkich uiszczonych bez podstawy prawnej środków pieniężnych.
Po wymianie między stronami pism procesowych dnia 3 grudnia 2021 r. odbyła się rozprawa, podczas której przesłuchani zostali Powodowie – Klienci Kancelarii. Opisali oni szczegółowo proces kredytowy. Wskazali, że po zebraniu ofert kilku banków w Toruniu – chcąc uzyskać kredyt na finansowanie mieszkania – dokonali wyboru oferty poprzednika prawnego Pozwanego, ponieważ jako jeden z niewielu banków nie wymagał dużego wkładu własnego, a jednocześnie oferta kredytu powiązanego z walutą obcą została im przedstawiona z uwagi na brak zdolności kredytowej do zaciągnięcia zobowiązania w PLN. Kredytobiorcy skorzystali z pomocy oferowanej przez doradców finansowych, którzy przedstawili ofertę kredytu indeksowanego, jako najlepszą, bowiem zapewniającą finansowanie w PLN, przy jednoczesnej możliwości skorzystania z niższego oprocentowania opartego na stawce LIBOR. Zarówno waluta franka szwajcarskiego, jak i gospodarka Szwajcarii były przedstawiane, jako stabilne i bezpieczne, a możliwe wahania kursowe, jako nieznaczne i nie mogące stanowić jakiegokolwiek ryzyka dla kredytobiorców. Dodatkowo Klientom Kancelarii przedstawiono kredyt indeksowany jako produkt bardzo popularny, a liczbę udzielanych tego typu kredytów na bardzo dużą, co zapewniło i uspokoiło Powodów, że jest to produkt dopasowany do ich potrzeb, atrakcyjny i bezpieczny.
Co ciekawe w niniejszej sprawie, po zawarciu umowy kredytu Powodowie początkowo dokonywali spłaty rat kredytu wspólnie, jednak po pewnym czasie ciężar comiesięcznych rat przejął na siebie faktycznie tylko jeden z kredytobiorców. Powodowie zawarli również umowę cesji wierzytelności, przenosząc na rzecz jednego z nich wszystkie wierzytelności przysługujące w stosunku do pozwanego banku. Nie doszło jednak do zawarcia aneksu odłączającego od długu jednego kredytobiorcy, w związku z czym w dalszym ciągu obydwoje oni pozostawali kredytobiorcami i dłużnikami banku. Efektem tego w pozwie oraz w modyfikacji powództwa wnosiliśmy o ustalenie nieważności umowy kredytu w imieniu obydwojga Kredytobiorców, ponieważ obydwoje oni mieli interes prawny w domaganiu się ustalenia nieważności umowy. Niezależnie od tego wnosiliśmy o zasądzenie tytułem zwrotu kwot uiszczonych w wykonaniu nieważnej umowy wszystkich środków wyłącznie na rzecz jednego, spłacającego w dalszym ciągu kredyt Kredytobiorcy.
Po wymianie pism procesowych oraz przesłuchaniu Klientów Kancelarii, Sąd postanowił pominąć wnioski stron o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego i po wysłuchaniu mów końcowych stron, w dniu 8 lutego 2022 r. wydał wyrok, w którym w całości uwzględnił roszczenia sformułowane przez Powodów oraz obciążył bank obowiązkiem zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.
Z ustnych motywów uzasadnienia wynika, że w opinii Sądu, klauzule przeliczeniowe umożliwiające dokonywanie przez bank przeliczeń wypłaconej kwoty PLN na CHF oraz spłacanych przez Powodów rat są niedozwolone, ponieważ pozostawiają bankowi swobodę w ustalaniu wysokości kursów waluty obcej i z tej przyczyny nie wiążą stron. Sąd podkreślił, że żadna ze stron nie zawarłaby jednak tej umowy kredytu hipotecznego bez owych klauzul, stąd uznać należało, że umowa jest nieważna w całości i od momentu jej zawarcia. Sąd również zwrócił uwagę, że drugim, jeszcze silniejszym argumentem za nieważnością zawartej umowy kredytu jest ryzyko kursowe, które bez żadnych ograniczeń obciążało Powodów, w sytuacji gdy ryzyko banku było ograniczone, ponieważ CHF nie mógł spaść do mniej niż 0 zł, a jednocześnie mogło to nastąpić po dokonaniu już spłaty części zobowiązania. Zdaniem Sąd tego ryzyka nie kompensuje także zastosowane niższe oprocentowanie kredytu. Sąd nie dostrzegł również możliwości uzupełnienia luki powstałej w umowie po eliminacji klauzul przeliczeniowych, jakimkolwiek innym kursem rynkowym, czy zwyczajowym, stąd konieczne stało się ustalenie nieważności całej umowy kredytu.
Zapadły wyrok jest nieprawomocny, a pełnomocnik banku zapewne złoży wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku, jednakże obserwując ukształtowaną już linię orzeczniczą w sprawach kredytów powiązanych z walutą obcą, z dużym prawdopodobieństwem wyrok ten – nawet jeśli pozwany bank wniesienie od niego apelację – zostanie utrzymany w mocy.
Sprawę prowadzili adw. Jacek Sosnowski i adw. Dominika Peżyńska – Kancelaria Adwokacka Adwokat Jacek Sosnowski Adwokaci i Radcowie Prawni
Inne ciekawe wyroki omawiamy na naszym kanale YouTube – zapraszamy do subskrybowania