W dniu 28 maja 2021 roku Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny wydał wyrok w sprawie o sygn. akt XXV C 1856/20 ustalający nieważność umów kredytowych zawartych przez naszych Klientów z Raiffeisen Bank International AG z siedzibą w Wiedniu, jak również zasądził na rzecz każdego z Klientów kwotę 11 817 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.
Niniejsze rozstrzygnięcie z pozoru nie wyróżnia się niczym na tle innych rozstrzygnięć zapadłych w ostatnich miesiącach w sporach Kredytobiorców z Bankami. Zasługuje ono jednak na szczególną uwagę bowiem Sąd w oparciu o regulację art. 219 k.p.c połączył do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia dwie odrębne sprawy, które dotychczas toczyły się oddzielnie wobec okoliczności, iż pozostawały one w związku faktycznym opartym na tym samym stanie faktycznym.
Połączenie podyktowane było względami technicznymi i ekonomią procesową i nie pozbawiło spraw ich odrębności, czego wyraz stanowi sentencja rzeczonego wyroku w której Sąd z osobna wydał rozstrzygnięcie co do każdej z połączonych spraw.
Wskazać należy, iż obydwa postępowania zainicjowane zostały w 2020 roku. Sąd po wpływie pozwów w każdej ze spraw zarządził wymianę pism procesowych zobowiązując Bank do złożenia odpowiedzi na pozew.
Postanowienie o połączeniu spraw wydane zostało w dniu 1 kwietnia 2021 roku. Od tej chwili rozpoznanie sprawy przebiegało w ekspresowym tempie bowiem termin rozprawy został wyznaczony na dzień 10 maja 2021 roku.
Rozprawa została zakończona po niespełna 16 minutach.
Sąd pominął dowód z przesłuchania Stron (Powodów) z uwagi na jego subsydiarny charakter. Zgodnie bowiem z normą art. 299 kpc Sąd dopuszcza dowód z przesłuchania Stron jeżeli w świetle stanowisk stron i po przeprowadzenia postępowania dowodowego pozostały kwestie faktyczne wymagające przesądzenia (udowodnienia).
W ocenie Sądu w realiach niniejszej nie zachodziła konieczność powołania takiego dowodu. Na podstawie art. 2352 par 1 pkt 2 i 6 pominięciu uległ również dowód z zeznań świadków – pracowników pozwanego Banku. Publikacja wyroku została odroczona do dnia 28 maja 2021 roku.
Rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o treść złożonych pism procesowych i zawartych w nich twierdzeń oraz przedłożonych przez strony dokumentów. Stanowiły one wystarczającą podstawę do przyjęcia, że umowa kredytu jest nieważna – zarówno ze względu na jej sprzeczność z ustawą, jak i jako skutek zawarcia w umowie postanowień niedozwolonych, których bezskuteczność prowadzi do braku możliwości dalszego obowiązywania umowy.
W ustnych motywach uzasadnienia Sąd wskazał, że wobec umów kredytów indeksowanych można wyróżnić dwa rodzaje zarzutów. Jeden dotyczy kwestii odesłania do tabel kursowych i połączonej z tym tematyki stosowania kursów kupna i sprzedaży, drugi zarzut zaś dotyczy problematyki nienależytego informowania przez Bank o ryzyku związanym z zaciągnięciem takiego kredytu.
W odpowiedzi na pozew Bank akcentował okoliczność, iż wyroku TSUE z dnia 14 marca 2019 roku (Z.Dunai, C-118/17) dokonano wyraźnego rozróżnienia na klauzulę kursową (dotyczącą spreadu walutowego) oraz klauzulę ryzyka walutowego. Zgodnie z przyjętą przez bank retoryką postanowienia klauzuli ryzyka walutowego zawarte w umowie spełniały wymagania transparentności i jednoznaczności, a tym samym brak było podstaw do stwierdzenia ich abuzywności.
Niedozwolonego charakteru w ocenie Bank nie miały również postanowienia odnoszące się do klauzuli spreadowej. Sąd ustosunkowując się do argumentacji strony pozwanej wskazał, iż w jego ocenie na całość klauzuli indeksacyjnej składają się rzeczywiście dwie odrębne klauzule tj. klauzula wprowadzająca do Umowy zasady przeliczania i druga klauzula spreadu walutowego.
Niniejsza okoliczność nie ma jednak większego znaczenia bowiem rozstrzygnięcie sprawy może ograniczać się do analizy zarzutów związanych z kwestią stosowanych przez Bank kursów. W przypadku umów zawieranych przez Raiffeisen Bank International AG z siedzibą w Wiedniu zarówno w umowie, jak i regulaminie nie wskazano żadnych kryteriów ustalania kursów, jak również nie zawarto jakiegokolwiek odesłania do kursu rynkowego.
Takie postanowienia w ocenie Sądu są oczywiście co najmniej abuzywne o ile nie nieważne, co prowadzi do wniosku, że umowa jest nieważna i nie może dalej obowiązywać. Umowa jest nieważna z uwagi na zakwestionowane przez Powodów postanowienia określające wysokość świadczeń stron. Bez wskazania kursów Powodowie nie byli w stanie dokonać przeliczeń, ustalić wysokości każdej z rat. Tymczasem obowiązek spłaty kredytu przez kredytobiorców wyznacza główne świadczenia strony.
Jednocześnie Sąd zaznaczył, iż nawet przy przyjęciu założenia, że odesłanie do tabel kursów jest jedną klazulą z całym mechanizmem indeksacji w umowie to wtedy wyeliminowaniu podlegałaby całość postanowień łącznie z samą zasadą przeliczenia i w ocenie Sądu taka umowa również nie mogłaby dalej obowiązywać z uwagi na rażąco odmienny charakter umowy, która powstałaby w wyniku wyeliminowania klauzuli indeksacyjnej.
Sąd ustalając nieważność umowy Kredytobiorcy potwierdził, iż irrelewantne znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy miała kwestia zawarcia przez jednego z Kredytobiorców aneksu do umowy na mocy na mocy postanowień którego spłata udzielonego kredytu miała następować w walucie obcej do której indeksowany był kredyt. Okoliczność, iż Kredytobiorca uzyskał uprawnienie do spłaty kredytu bezpośrednio w walucie indeksacyjnej, nie niweluje bowiem abuzywności przedmiotowej Umowy na dzień jej zawarcia.