Wyrokiem z dnia 25 października 2021 r. wydanym w sprawie o sygn. akt I C 24/19 Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia we Wrocławiu, Wydział I Cywilny w punkcie I ustalił, że umowa naszych Klientów o kredyt hipoteczny z Euro Bank S.A. z siedzibą we Wrocławiu jest nieważna w całości oraz rozstrzygnął w zakresie kosztów postępowania.
Pozew w niniejszej sprawie został wniesiony przeciwko Bank Millennium S.A. z siedzibą w Warszawie, jako następcy prawnemu Euro Bank S.A. z siedzibą we Wrocławiu, w grudniu 2018 roku. Przeprowadzone zostały trzy terminy rozpraw, na których Sąd dopuścił dowód z zeznań świadków zgłoszonych przez pozwany Bank oraz przesłuchania strony powodowej.
Przy ustaleniu stanu faktycznego w zakresie kwestii rachunkowych dotyczących przeliczenia umowy kredytu wedle różnych wariantów spłaty, a także dotyczących tego, czy istnieje możliwość – od strony rachunkowej – wykonywania umowy z pominięciem zakwestionowanych postanowień, Sąd oparł się na opinii biegłego sądowego ds. ekonomii, finansów i rachunkowości. Mając jednak na uwadze, iż Sąd ostatecznie uwzględnił żądanie główne (ustalenia nieważności umowy), nie było konieczności ustalania na podstawie opinii biegłego kwoty należnego Powodom świadczenia.
W ocenie Sądu zakwestionowane postanowienia umowne zawarte zostały w szeregu postanowień umowy i regulaminu (w szczególności w § 7 ust. 6 umowy oraz § 6 i 11 Regulaminu), i składały się na umowny mechanizm przeliczenia kwoty kredytu oraz kwot rat z CHF na PLN wedle kursów określonych tabelami kursowymi banku. Zdaniem składu orzekającego w zakresie, w jakim powyższe postanowienia dotyczyły sposobu ustalenia wysokości kwoty kredytu w CHF oraz wysokości rat w PLN (a więc kwoty kapitału do spłaty i kwoty bieżącego świadczenia do spełnienia przez konsumenta), były one postanowieniami regulującymi świadczenie główne.
Jednocześnie Sąd rozpoznający niniejszą sprawę był przy tym zdania, że zakwestionowane klauzule waloryzacyjne nie zostały „sformułowane w sposób jednoznaczny” w rozumieniu ustawy, a zatem – ich ocena w kontekście art. 3851 k.c. była dopuszczalna.
Sąd wskazał, że zapisy spornej umowy nie pozwalały ustalić w całości, w sposób skonkretyzowany, rodzaju i zakresu świadczenia strony. Umowa w tym zakresie zawiera jedynie blankietowe odesłanie do kursów walut objętych tabelami kursowymi stosowanymi przez bank – nie wskazuje natomiast w żaden sposób, jak tabele te są tworzone, jakie kursy zawierają, jak te kursy mają się do kursów rynkowych czy też do średniego kursu NBP.
Nie można w oparciu o samą umowę w sposób pewny, stanowczy i jednoznaczny wskazać świadczeń stron – możliwe jest to dopiero po skorzystaniu z dodatkowych, zewnętrznych i nieistniejących w chwili zawierania umowy dokumentów opracowanych przez bank. Ogólnikowe blankietowe odesłanie do przeliczników kursowych określanych oświadczeniem jednej ze stron w czasie trwania umowy, a zatem już po jej zawarciu, bez jednoczesnego choćby przybliżonego skonkretyzowania, jak te przeliczniki będą ustalane i w oparciu o jakie kryteria nie może być uznane za „jednoznaczne” w kontekście jaki przyjął ustawodawca, a zatem w kontekście ustalenia w sposób jednoznaczny świadczenia głównego.
Ani umowa, ani żaden z przedstawionych dokumentów obowiązujących w dniu zawarcia tej umowy nie zawiera żadnej formuły, algorytmu czy wzoru, umożliwiającego odkodowanie mechanizmu ustalania kursów przez bank. W konsekwencji Sąd uznał, że postanowienia umowy dotyczące ustalania wysokości kwoty głównej kredytu do spłaty oraz kwoty rat w sposób niewynikający czytelnie z umowy i odsyłający do tabel kursowych kształtowanych swobodnie przez Kredytodawcę, kształtowały prawa i obowiązki Powodów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszały ich interesy.
Przedmiotem sporu było również to, czy nasi Klienci faktycznie nie mieli możliwości negocjowania zakwestionowanych postanowień umownych. Strona pozwana zarzuciła, że sporne postanowienia niniejszej umowy zostały z Powodami indywidualnie uzgodnione. Argumentację tę Sąd uznał jednak za nieprzekonującą.
Bank posługiwał się bowiem ustandaryzowanym, ogólnym wzorcem umowy, który w ramach wniosków zgłoszonych w formularzu wniosku kredytowego mógł być negocjowany zasadniczo jedynie w zakresie takich elementów jak marża/oprocentowanie, kwota kredytu, zabezpieczenia, data spłaty raty, karencja w spłacie. Natomiast ustandaryzowane postanowienia wzorca opracowanego przez dział prawny banku nie były standardowo negocjowane na poziomie pracowników banku zajmujących się sprzedażą produktów klientom.
W związku z powyższym Sąd rozstrzygnął o żądaniu Powodów, uznając że umowa była w całości nieważna, a to z uwagi na brak możliwości jej wykonywania wynikający z brak określenia w umowie świadczeń stron w sposób umożliwiający realizację umowę w sposób nienaruszający zasad krajowego porządku prawnego, w szczególności w sposób realizujący zasadę ekwiwalentności świadczeń z uwzględnieniem zgodnego zamiaru stron. W realiach niniejszej sprawy brak było przeszkód, aby sporną umowę tę uznać za nieważną bowiem
Powodowie jasno i stanowczo wskazali w już w pierwotnym żądaniu, że żądają ustalenia, że umowa jest nieważna wskutek jej pierwotnej wadliwości (wynikającej m.in. z zastosowania klauzul abuzywnych dotyczących przeliczeń walutowych na potrzeby indeksacji kredytu do CHF). Nadto w ocenie Sądu nie było żadnych podstaw, aby lukę w umowie wypełniać przepisami dyspozytywnymi lub innymi przepisami które mają zastosowanie w sytuacji, gdy obie strony umowy wyrażą na to zgodę.
Sprawę prowadził adwokat Jacek Sosnowski i adwokat Katarzyna Wójcik – Kancelaria adwokat Jacek Sosnowski Adwokaci i Radcowie Prawni